Ακούγοντας τον Γιάννη Αντετοκούνμπο να μιλάει, μετά το χάλκινο μετάλλιο στο Eurobasket, σκεφτόμουν τα αγγλικά του με την έντονα «ξενική» προφορά: ελληνική για την ακρίβεια. Βγάλε το χρώμα του δέρματος και το νιγηριανό επίθετο κι έχεις ένα παιδί από κάπου στην Ελλάδα που πήγε στην Αμερική κι έγινε μεγάλος και τρανός, παραμένοντας, όμως, Ελληνας.

Εδειχνε συγκινημένος και ειλικρινής όταν είπε ότι το μετάλλιο αυτό ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα της καριέρας του· «τα κατάφερα για τη χώρα μου, τα κατάφερα για τον εαυτό μου», είπε ο άνθρωπος που ήδη έχει γραφτεί στην ιστορία ως ένας από τους καλύτερους μπασκετμπολίστες όλων των εποχών. Γιατί να του είναι τόσο σημαντική η τρίτη θέση σε μια ευρωπαϊκή διοργάνωση; ή και η άποψη 12 εκατομμυρίων ανθρώπων, όταν τον αποθεώνουν καθημερινά εκατοντάδες εκατομμύρια παγκοσμίως;

Ο Γιάννης γεννήθηκε στην Αθήνα, πριν από 30 χρόνια, αλλά έγινε Ελληνας μόλις το 2013, όταν παρέστη η ανάγκη να αποκτήσει ιθαγένεια, προκειμένου να αγωνιστεί στην Εθνική μας ομάδα και να πάει στο ΝΒΑ.

Πριν από αυτό, και μέχρι τα 18 του χρόνια, ήταν ανιθαγενής. Επειδή οι γονείς του ήταν παράτυποι μετανάστες, δεν μπορούσε να αποκτήσει ταξιδιωτικά έγγραφα και άρα να ταξιδέψει. Ενας άνθρωπος που δεν ανήκε, ουσιαστικά, σε καμία πατρίδα.

Για όλους εμάς, αυτό το «ανιθαγενής» είναι μια λέξη που κοιτάμε στο λεξικό και διαβάζουμε την ερμηνεία της με απορία: Πώς γίνεται να μην έχεις πατρίδα; Γεννηθήκαμε εδώ, η Ελλάδα είναι η αυτονόητη χώρα μας, η ιθαγένεια το αυτονόητο δικαίωμά μας, κάτι για το οποίο δεν χρειάστηκε ποτέ να παλέψουμε ή να διεκδικήσουμε, κάτι που δεν χρειάζεται να αποδείξουμε σε κανέναν ότι δικαιούμαστε. Ο,τι κι αν κάνουμε, αυτό δεν μπορεί να μας το αφαιρέσει κανείς. Ακόμη κι αν βρίζουμε τη χώρα από το πρωί ως το βράδυ.

Για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, αντιθέτως, τίποτε δεν ήταν αυτονόητο. Από τύχη έγινε ψηλός και ταλαντούχος και κατάφερε να αποκτήσει πατρίδα. Εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι στον κόσμο δεν το καταφέρνουν.

Αν είναι τόσο προσγειωμένος όσο δείχνει, η εμπειρία του τον έχει διδάξει ότι ακόμη τίποτε δεν είναι αυτονόητο: «Με τον Γιάννη οδηγό, η Ελλάδα επέστρεψε στο βάθρο του Eurobasket», έγραψαν σε, περιέργως πανομοιότυπα, tweets δύο έλληνες υπουργοί, ο Αδωνις Γεωργιάδης και ο Θάνος Πλεύρης. Ο πρώτος, πριν από λίγα χρόνια είχε χλευάσει πολύ άκομψα και σκληρά τον Γιάννη, ο δεύτερος θα είχε στείλει τους γονείς του «πίσω στην πατρίδα τους ή στη φυλακή», εάν έρχονταν σήμερα. Ως μπασκετμπολίστας τούς βολεύει. Ως άνθρωπος, όχι και τόσο.

Ο ίδιος ο Γιάννης δείχνει ότι κατάφερε να ξεπεράσει το όριο που χωρίζει την δυσάρεστη εμπειρία από τη μνησικακία, εμείς, όμως, φαίνεται ότι δεν καταφέρνουμε να διαχωρίσουμε την ορθολογιστική μεταναστευτική πολιτική από το ρατσισμό. Ο «ξένος» δεν αρκεί να είναι ανεπιθύμητος, πρέπει και να απαξιωθεί. Κι από θεσμικά χείλη. Σε μια κυβέρνηση που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί το φιλελευθερισμό.

Δεν είναι και τόσο παράξενο: η υποδόρια ενίσχυση του ρατσιστικού αισθήματος της κοινωνίας, βοηθάει να περνάς σκληρές και οριζόντιες πολιτικές, αντί να παλέψεις να βρεις λύσεις που θα φτιάξουν περισσότερους «Γιάννηδες», σε κάθε μετερίζι. Η χώρα, σ’ αυτήν τη φάση χρειάζεται τους Γιάννηδες πολύ περισσότερο απ’ όσο εκείνοι τη χώρα, αλλά αυτό δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται κανείς.

Πιθανώς όλα αυτά ο Γιάννης να τα κουβαλάει μέσα του ακόμη. Στους 12 εκατομμύρια Ελληνες δεν θα χρειαζόταν να αποδείξει απολύτως τίποτε εάν ήταν λευκός και τον έλεγαν Παπαδόπουλο. Αν είχε γεννηθεί κι αυτός «με έγγραφα», αν δεν είχε χρειαστεί να ξεχωρίσει για να βρεθεί σε κατάσταση εξαίρεσης. Δεν ξέρω εάν θα είχε ρίξει μαύρη πέτρα και θα απολάμβανε τις διακοπές του αντί να τρέχει στα Eurobasket, μάλλον, όμως, δεν θα έκανε τόσο συναισθηματικά φορτισμένες δηλώσεις.

Τώρα που οι όροι έχουν αντιστραφεί, βέβαια, θα έπρεπε να συμβαίνει το ανάποδο: Να προσπαθεί η Ελλάδα να αποδείξει στον Γιάννη ότι αξίζει να είναι η χώρα του. Σε έναν άνθρωπο που μέσα από την αγωνία και την ανάγκη του να γίνει αποδεκτός, ξεπέρασε σε ελληνικότητα όλους εμάς τους ιθαγενείς.

Που πάλεψε σκληρά για να αποκτήσει αυτό που όλοι εμείς απαξιώνουμε καθημερινά, που το εκτίμησε όσο λίγοι και το τιμά με κάθε τρόπο. Και, έτσι, είτε μας αρέσει είτε όχι, έγινε πιο Ελληνας απ’ όλους μας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News