Εμείς που στα μικράτα μας παίξαμε σε αλάνες, κάναμε καμάκι σε ντισκοτέκ, φάγαμε χυλόπιτα έξω από φροντιστήρια, μεθύσαμε με φίλους σε μια παραλία κλαίγοντας για κάποια που μας πρόδωσε, παντρευτήκαμε και ζήσαμε την εναλλαγή του έρωτα και του καβγά μέσα στο σπίτι μας, τώρα κοιτάζουμε την εποχή των παιδιών μας εμβρόντητοι.
Είναι εποχή στην οποία οι ανθρώπινες σχέσεις καταλήγουν δυσεύρετο και φθαρτό είδος, σχεδόν πολυτέλεια. Με κίνδυνο να φανώ ένας παλιομοδίτης μελοδραματικός που οι εποχές τον ξεπέταξαν, διατυμπανίζω τον τρόμο μου.
Η μοναξιά, που άλλοτε παρουσιαζόταν σαν παθολογία των λίγων, έχει μετατραπεί σε κοινωνικό κανόνα. Και μέσα σε αυτή την έρημο συναισθημάτων, εμφανίστηκε ο καινούργιος μεσσίας. Ο σύντροφος Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τα νούμερα (που δημοσιεύονται παντού) τρομάζουν. Ως τον Ιούλιο του 2025, εφαρμογές AI companions μετρούσαν πάνω από 220 εκατομμύρια λήψεις σε όλο τον κόσμο. Μόνο στο πρώτο εξάμηνο της χρονιάς, 60 εκατομμύρια νέοι άνθρωποι κατέβασαν στο κινητό τους μια εικονική «σχέση». Η αύξηση σε σύγκριση με πέρυσι; Σχεδόν 88%.
Αυτά, σε μια αγορά που φέτος αναμένεται να έχει εκατοντάδες δολάρια σε έσοδα, σημειώνοντας άνοδο 64% σε έναν μόλις χρόνο. Οι πιο διάσημοι «παίκτες» έχουν ονόματα που παραπέμπουν σε χολιγουντιανές ταινίες γεμάτες εξωγήινα ρομπότ.
«Replika», «Character.AI», «Anima AI», «Nomi», «EVA AI». Δεν πρόκειται για περιθωριακά πειράματα, είναι κανονικές ενεργές βιομηχανίες που πουλάνε συντροφικότητα με συνδρομή 10 ή 20 δολάρια τον μήνα.
Οι εφαρμογές αυτές υπόσχονται συνομιλία, υποστήριξη, ακόμη και ερωτική επαφή μέσω αλγορίθμων. Μιμούνται την τρυφερότητα, την έγνοια, την παρουσία.
Ομως μιμούνται, δεν είναι. Και ακόμη χειρότερα, το υποκατάστατο με την τελειότητα της προγραμματισμένης υπακοής, αρχίζει να φαίνεται προτιμότερο από την ακαταστασία μιας πραγματικής ανθρώπινης σχέσης.
Η τρομακτική ειρωνεία είναι πως αυτά δεν γεννήθηκαν από την υπερβολική δύναμη της τεχνολογίας, όπως εύκολα νομίζουμε, αλλά από την αδυναμία μας να συνομιλήσουμε και συσχετιστούμε αναμεταξύ μας. Η λεγόμενη «επιδημία της μοναξιάς» θερίζει.
Εκατομμύρια άνθρωποι δηλώνουν ότι δεν έχουν κανέναν να μιλήσουν καθημερινά. Σε έναν κόσμο όπου η εργασία είναι απομακρυσμένη, οι πόλεις απρόσωπες και οι οικογένειες διαλυμένες, το έδαφος ήταν έτοιμο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπήκε από μόνη της στην ζωή μας, την καλέσαμε για να καλύψει ένα κενό που ανοίξαμε εμείς.
Πλην μια σχέση με έναν αλγόριθμο, δεν είναι σχέση. Είναι ένας καθρέφτης που επιστρέφει τα λόγια μας επεξεργασμένα, πιο γλυκά, πιο ήπια, χωρίς αντίσταση, χωρίς συγκρούσεις.
Το αποτέλεσμα μπορεί να μοιάζει με αγάπη, αλλά είναι αποστειρωμένο από τα βασικά στοιχεία της αγάπης. Την αβεβαιότητα, την εναλλαγή συναισθημάτων, την ελευθερία του άλλου να πει «όχι», να φύγει, να μας πληγώσει.
Αν αφαιρέσεις την τριβή, μένει η φαντασίωση. Και η φαντασίωση πουλιέται πια με μηνιαία συνδρομή.
Φανταστείτε μια κοινωνία όπου η νέα γενιά μαθαίνει να συνδέεται πρώτα με AI και μετά με ανθρώπους. Φανταστείτε ζευγάρια που χωρίζουν επειδή ο ένας προτιμά την «υπομονετική» τεχνητή σύντροφο από αυτήν (ή αυτόν) που με σάρκα, οστά και αυτόνομη σκέψη, ξαπλώνει δίπλα του.
Φανταστείτε ανθρώπους που δεν αντέχουν το χάος της πραγματικής σχέσης και επιλέγουν το προγραμματισμένο χάδι ενός chatbot. Εδώ δεν μιλάμε για επιστημονική φαντασία αλλά για μια προοπτική που χτίζεται ήδη με εκατομμύρια downloads.
Δεν ξέρω αν έχω δίκιο να τρομάζω. Μπορεί να είμαι απλώς ένας γερο-τεχνοφοβικός και να μην το παραδέχομαι. Ισως η ΤΝ αποδειχθεί ένα προσωρινό βοήθημα, μια γέφυρα που θα στηρίξει τους πιο ευάλωτους ώσπου να βρουν ξανά την κοινωνική επαφή.
Αλλά όσα βλέπω και διαβάζω, κάτι άλλο μου ψιθυρίζουν στο αυτί. Ανοίξαμε μια πόρτα που δεν ξέρουμε πού οδηγεί. Και πίσω από αυτήν την πόρτα ελλοχεύει η πλήρης μηχανοποίησή μας. Καθώς η πιο ανθρώπινη εμπειρία, η σχέση μας με τον άλλον άνθρωπο, κινδυνεύει να γίνει μια αναμνηστική φωτογραφία από έναν κόσμο που χάθηκε.
