«Φορμαλδεΰδη, αγάπη μου. Ξέρεις τι εστί φορμαλδεΰδη; Στα νεκροτομεία τη χρησιμοποιούν. Απαπά! Θα το πετάξω! Και το μαγιό και το φόρεμα και τα σορτσάκια που πήρα στα παιδιά. Πέντε σορτσάκια, πέντε ευρώ. Kαι τους πήρα και μπλουζάκια μετά, τα περιμένω».
Η γυναίκα δίπλα μου έπινε τον φρέντο της και μονολογούσε για τις παραγγελίες που έκανε από τον κινέζικο ηλεκτρονικό κολοσσό, ο οποίος τις τελευταίες μέρες πρωταγωνιστεί στα δελτία για τη δυσάρεστη είδηση περί εντοπισμού τοξικών χημικών σε γυναικεία και παιδικά ρούχα και παπούτσια. Την αποκάλυψη έκανε η Greenpeace Γερμανίας, αφού αγόρασε κάμποσα είδη από ιστοσελίδες της εταιρείας σε διάφορες χώρες και τα έστειλε για χημική ανάλυση σε ανεξάρτητο εργαστήριο.
Υψηλά επίπεδα φθαλικών ενώσεων, πάνω από τα επιτρεπτά όρια, εντοπίστηκαν σε παπούτσια, και η φορμαλδεΰδη σε ένα κοριτσίστικο φόρεμα. Ανεύθυνη η στάση της εταιρείας απέναντι στους κινδύνους για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, η διαπίστωση της οργάνωσης που ανέλαβε την πρωτοβουλία να ξεσκεπάσει τα βρώμικα μυστικά του κινέζικου γίγαντα, έναν από τους δύο που έχουν κατακτήσει τις διαδικτυακές αγορές παγκοσμίως. Και θα συνεχίσουν να το καταφέρνουν, γιατί αυτό μας αξίζει.
Δεν είναι η πρώτη φορά που περιβαλλοντικές οργανώσεις και ανεξάρτητοι φορείς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα προϊόντα που βγαίνουν από το ράφι αυτών των εταιρειών και φτάνουν στην πόρτα δισεκατομμυρίων καταναλωτών. Δεν είναι η πρώτη φορά που μιλούν για τοξικές ουσίες που έχει διαπιστωθεί ότι προκαλούν ένα κάρο προβλήματα υγείας, ρύπανση με παραγωγή εκατομμυρίων τόνων άνθρακα ετησίως, παραβιάσεις κανονισμών αλλά και άθλιες συνθήκες εργασίας, ακόμα και για παιδική εκμετάλλευση, στα γρανάζια παραγωγής τους.
Κανονικά, με τόσα αρνητικά που κατά καιρούς έχουν επισημανθεί, θα έπρεπε κανείς να το σκέφτεται δέκα φορές πριν πατήσει «αγορά» σε οτιδήποτε βγαίνει από εκεί. Βασικά, θα έπρεπε να έχει διαγράψει τα διαδικτυακά υπερκαταστήματα διαπαντός στη συνείδησή του. Δεν λέω ότι κατ’ ανάγκην θα το έβλεπε πιο εναλλακτικά, ακολουθώντας μια βιώσιμη λογική κατανάλωσης, αλλά σίγουρα τα μαγαζάκια της γειτονιάς και της πλατείας του δεν έχουν τόση υπερφόρτωση τοξικότητας από τη μαζική παραγωγή φτηνοπραγμάτων, σε τεράστιες ποσότητες και σε συνθήκες και ποιότητα υπό το μηδέν.
Ελα όμως που είμαστε εθισμένοι στο γελοιωδώς φτηνό. Ελα που τσιμπάμε στο προϊόν με το ταμπελάκι που δεν γράφει περισσότερα από μερικά ευρώ, έλα που κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε πόσο μας κοροϊδεύουν όταν μας μυούν στη φιλοσοφία να γεμίζουμε διαδικτυακά καλάθια με ό,τι πιο άχρηστο και αχρείαστο υπάρχει εκεί έξω. Και επικίνδυνο, πλέον, με τη βούλα, από έρευνες που έρχονται η μία μετά την άλλη να μας το επιβεβαιώσουν.
Πιστεύετε ότι θα ιδρώσει το αυτί μας; Χαζεύοντας κάθε βράδυ τα κοινωνικά δίκτυα και πέφτοντας επάνω σε δεκάδες βίντεο χρηστών που δειγματίζουν προϊόντα τα οποία αγόρασαν από το συγκεκριμένο κινέζικο υπερκατάστημα, αλλά και από το άλλο που πρόσφατα μπήκε στο παιχνίδι και ανέβηκε στην πρώτη γραμμή της προτίμησης των καταναλωτών, μετατρέποντας τον ιδιοκτήτη του σε πρωταθλητή-παίκτη του παγκόσμιου ηλεκτρονικού εμπορίου, πιστεύω ότι δεν υπάρχει σωτηρία.
Είναι πολύ δύσκολο να βάλεις όριο στον φρενήρη ρυθμό με τον οποίο αυτοί οι γίγαντες της φτήνιας αναπτύσσονται και απλώνουν τα πλοκάμια τους στην αγορά. Αλλωστε και οι ρυθμιστικές κινήσεις που ανακοίνωσε πριν από λίγους μήνες η Κομισιόν, διαμηνύοντας τσουχτερά πρόστιμα στην εν λόγω εταιρεία που πιάστηκε στη φάκα της τοξικότητας, αφορούν ελέγχους που θα γίνονται, όχι στα προϊόντα, αλλά στον τρόπο με τον οποίο κάνει τη διαχείριση του περιεχομένου της.
Από την άλλη, έχεις τον καταναλωτή που δεν καταλαβαίνει τίποτα προκειμένου να αγοράσει μερικά αγαθά ακόμα. Δεν το κάνει από ανάγκη, επειδή δεν έχει να πληρώσει άλλα, καλύτερα. Το κάνει γιατί έχει εθιστεί, γιατί η αγορά πληθώρας φτηνών πραγμάτων τού προσφέρει μια πρόσκαιρη ευχαρίστηση, μια ψευδαίσθηση ικανοποίησης που νομίζει ότι καλύπτει το κενό του.
Τα τοξικά που ανακαλύπτουν οι έρευνες στα προϊόντα αυτών των εταιρειών δεν είναι το πιο τρομακτικό σε αυτή την ιστορία. Το ανατριχιαστικό είναι η δική μας στάση, η δική μας τύφλωση απέναντι στο προφανές. Το ότι η κυρία που έπινε το φρέντο της και καταδίκαζε τις αγορές, ύστερα από λίγο καιρό κάτι θα δει πάλι εκεί μέσα και θα μπει στον πειρασμό να το πάρει.
Δεν βαριέσαι, θα πει, σε μένα θα τύχουν οι φθαλικές ενώσεις; Και να τύχουν, είμαι βιονική.
Λίλα Σταμπούλογλου
κατά εικονικόν κόσμον Λίλα Τρου Στορι (lilatruestory) Παρελθόν: Γεννήθηκα στην Αθήνα αλλά η καρδιά μου βρίσκεται στην Κομοτηνή. Μεγάλωσα με αγάπη, γαλλικά και πιάνο (σπασικλάκι ολκής). Πριν αποφασίσω τί θέλω να κάνω στη ζωή μου, πέρασα στο πανεπιστήμιο και σπούδασα ιστορία και αρχαιολογία. Όταν το αποφάσισα, βρέθηκα στην αίθουσα μιας δραματικής σχολής να σπουδάζω υποκριτική κι έκανα ένα μεταπτυχιακό στη θεατρολογία. Παρόν: Σχολιάζω, σατιρίζω, μεταμφιέζομαι, υποδύομαι ρόλους, μαγειρεύω, κυλιέμαι στο πάτωμα, γενικά βγάζω το δημιουργικό μου άχτι στη χιουμοριστική διαδικτυακή εκπομπή ''Τρου Στορι'' (www.comedylab.gr). Κάνω το ίδιο στα αγγλικά στο youtube κανάλι lilatruestory. Πειραματίζομαι με το stand up comedy και το comedy σκέτο. Κάνω μουσικές παρωδίες με τους Parodise. Παίζω σε θέατρο-τηλεόραση-κινηματογράφο όποτε μου δίνεται η ευκαιρία. Κατά καιρούς σκηνοθετώ. Αρθρογραφώ. Έχω διατελέσει και ραδιοφωνική παραγωγός και γουστάρω πολύ να το ξανακάνω (δέχομαι προτάσεις). Κυνηγώ likes και retweets στα social media. Τέλος, φτιάχνω πολύ ωραία φοκάτσια. Εξέλιξη τελευταίας στιγμής: Από 18 Οκτώβρη και κάθε Σάββατο μπορείτε να με δείτε στην παράσταση stand up comedy ''50 αποχρώσεις του Greek'' μαζί με τον Σίλα Σεραφείμ. Καθώς επίσης στο Μητσι Show με Γιώργο Μητσικώστα, στο κανάλι Ε (κείμενα-συμμετοχή) και στις Κυριακές γέλιου στο Tin Pan Alley.