Την τελευταία του πνοή σε ηλικία 81 ετών άφησε ο βραζιλιάνος φωτογράφος Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, γνωστός για τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του που ανέδειξαν τις κοινωνικές αδικίες και γνώρισαν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου στον κόσμο.
Σύμφωνα με τον Guardian ο θάνατός του επιβεβαιώθηκε από το Instituto Terra, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό περιβαλλοντικής αποκατάστασης που ίδρυσε μαζί με τη σύζυγό του εδώ και έξι δεκαετίες, Λέλια Γουάνιτς Σαλγκάδο. Σε ανάρτησή του στο Instagram, το ινστιτούτο περιέγραψε τον Σαλγκάδο ως «πολύ περισσότερα από έναν από τους σπουδαιότερους φωτογράφους της εποχής μας».
Σύμφωνα με την οικογένειά του, ο Σαλγκάδο υπέφερε από σοβαρή λευχαιμία, συνέπεια επιπλοκών από ελονοσία που είχε προσβληθεί στην Ινδονησία το 2010. «Ξέρω ότι δεν θα ζήσω πολύ ακόμα», είχε δηλώσει πέρυσι στον Guardian. «Αλλά δεν θέλω να ζήσω πολύ ακόμα. Έχω ζήσει τόσα πολλά και έχω δει τόσα πολλά».
Γεννημένος στην επαρχία Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας, ο Σαλγκάδο σπούδασε οικονομικά στο Σάο Πάολο. Οι αριστερές του πεποιθήσεις τον οδήγησαν –μαζί με τη σύζυγό του– να μεταναστεύσει στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας στη Βραζιλία (1964-1985), όπου και ξεκίνησε τη φωτογραφική του πορεία τη δεκαετία του 1970, γνωρίζοντας γρήγορα επιτυχία.
Κατά τη διάρκεια της πενηντάχρονης καριέρας του ταξίδεψε σε περισσότερες από 130 χώρες, καταγράφοντας την ανθρώπινη αδικία και τη φυσική ομορφιά του πλανήτη μέσα από τις χαρακτηριστικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, με έντονο κοντράστ και εκφραστικό φωτισμό. Ορισμένοι τον κατηγόρησαν ότι «αισθητικοποιεί τη δυστυχία».
«Γιατί ο φτωχός κόσμος να είναι πιο άσχημος από τον πλούσιο; Το φως εδώ είναι το ίδιο με εκεί. Η αξιοπρέπεια εδώ είναι η ίδια με εκεί», είχε απαντήσει. Με τις εντυπωσιακές φωτογραφίες τοπίων του, ο Σαλγκάδο ανέδειξε και την περιβαλλοντική καταστροφή του πλανήτη. Μια από τις πιο διάσημες φωτογραφίες του, τραβηγμένη το 1986, απαθανατίζει παράνομους χρυσοθήρες που δουλεύουν στο ορυχείο Σέρα Πελάδα στον Αμαζόνιο.
Το τελευταίο του μεγάλο πρότζεκτ, το Amazônia (2021) – μια μνημειώδης έκθεση με περισσότερες από 200 φωτογραφίες που συνεχίζει να ταξιδεύει παγκοσμίως και αυτή την περίοδο εκτίθεται στις Βρυξέλλες – αποτύπωσε τα πλούσια τοπία, τους ποταμούς και τους αυτόχθονες λαούς του Αμαζονίου, σε μια προσπάθεια να αναδείξει τον πλούτο του τροπικού δάσους που απειλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και την κλιματική κρίση, σημειώνει ο Guardian.
Ο βραβευμένος φωτογράφος έβαλε και σε πράξη τις περιβαλλοντικές του ανησυχίες, ξεκινώντας την αναδάσωση της οικογενειακής φάρμας του στη Μίνας Ζεράις. Το Instituto Terra έχει αναδασώσει πάνω από 2.000 εκτάρια γης και έχει παράγει σχεδόν 7 εκατομμύρια δενδρύλλια από την ίδρυσή του το 1998. «Θα συνεχίσουμε να τιμούμε την κληρονομιά του, καλλιεργώντας τη γη, τη δικαιοσύνη και την ομορφιά που πίστευε ότι μπορούσαν να αποκατασταθούν», ανέφερε το ινστιτούτο.
Παρόλο που είχε αποσυρθεί από τη φωτογραφία, ο Σαλγκάδο εργαζόταν σε αρκετά πρότζεκτ, συμπεριλαμβανομένης μιας ειδικής έκθεσης για τη Διάσκεψη COP30, που θα διεξαχθεί τον Νοέμβριο στο Μπελέμ, στις παρυφές του Αμαζονίου. Ηταν επίσης στη διαδικασία επιμέλειας και αρχειοθέτησης του τεράστιου έργου του – πάνω από 500.000 φωτογραφίες – ενόψει πώλησης.
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, τήρησε ενός λεπτού σιγή όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του Σαλγκάδο κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην Μπραζίλια την Παρασκευή.
«Το έργο του αποτελεί προειδοποίηση για τη συνείδηση όλης της ανθρωπότητας», ανέφερε σε δήλωσή του. «Ο Σαλγκάδο δεν χρησιμοποιούσε μόνο τα μάτια και την κάμερά του για να αποτυπώσει τους ανθρώπους: χρησιμοποιούσε την ψυχή και την καρδιά του».
Η Γαλλική Ακαδημία Καλών Τεχνών, της οποίας ήταν μέλος, τον χαρακτήρισε «μεγάλο μάρτυρα της ανθρώπινης κατάστασης και της κατάστασης του πλανήτη». Ο Σαλγκάδο αφήνει πίσω του τη σύζυγό του Λέλια, τους δύο γιους του, Ζουλιανό και Ροντρίγκο, και τα εγγόνια του, Φλάβιο και Νάρα, καταλήγει η βρετανική εφημερίδα.
