Οκτώ δεκαετίες έχουν περάσει από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και ο φόβος για μια πιο καταστροφική τρίτη παγκόσμια σύρραξη φαίνεται να είναι πιο διάχυτος από ποτέ.
Ο Guardian δημοσιεύει αποκλειστική δημοσκόπηση, της βρετανικής εταιρείας ερευνών YouGov, που δείχνει ότι μια μεγάλη πλειοψηφία πιστεύει πως τα γεγονότα της περιόδου πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου παραμένουν επίκαιρα – και πρέπει να συνεχίσουν να διδάσκονται στις νεότερες γενεές.
Μεταξύ 41% και 55% των ερωτηθέντων στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα –Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία– πιστεύουν ότι μια νέα παγκόσμια σύρραξη είναι πολύ ή αρκετά πιθανή μέσα στα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια – άποψη που συμμερίζεται και το 45% των Αμερικανών.
Μεγάλες πλειοψηφίες, από 68% έως 76%, θεωρούν ότι οποιαδήποτε πιθανή νέα σύγκρουση θα περιλαμβάνει πυρηνικά όπλα, ενώ ένα ποσοστό ανάμεσα στο 57% και το 73% πιστεύει ότι ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα στοιχίσει πολύ περισσότερες ζωές από εκείνες της περιόδου 1939-1945. Αρκετοί, μάλιστα, (25% έως 44%) θεωρούν ότι θα μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό των περισσοτέρων ανθρώπων στον πλανήτη.
Ενα τεράστιο ποσοστό, που κυμαίνεται από το 66% των Ιταλών ως το 89% των Βρετανών, περιμένουν ότι η χώρα τους θα εμπλακεί σε έναν τέτοιο πόλεμο, ενώ πολύ λιγότεροι – 44% των Γάλλων και μόλις 16% των Ιταλών – πιστεύουν ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας τους θα είναι σε θέση να τους υπερασπισθούν σε περίπτωση πολέμου. Αντιθέτως, τουλάχιστον επτά στους δέκα (71%) Αμερικανούς εκφράζουν εμπιστοσύνη προς τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ.
Η Ρωσία θεωρείται, από τους συμμετέχοντες στη δημοσκόπηση, ως η πιθανότερη αιτία για το ξέσπασμα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου. Αυτό πιστεύει ένα μεγάλο ποσοστό –ανάμεσα στο 72% και 82% των Δυτικοευρωπαίων και το 69% των Αμερικανών– με δεύτερη πηγή ανησυχίας την ισλαμική τρομοκρατία.
Αλλά το νέο αναδυόμενο στοιχείο της έρευνας είναι ο φόβος που εκφράζουν πολλοί Ευρωπαίοι για τον μέχρι σήμερα σύμμαχο, τις ΗΠΑ. Πλειοψηφικά ποσοστά στην Ισπανία (58%), τη Γερμανία (55%) και τη Γαλλία (53%) βλέπουν τις εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως σημαντική ή μέτρια απειλή για την ειρήνη στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Οσον αφορά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ερωτηθέντες στη Γαλλία (72%), τη Γερμανία (70%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (66%) δηλώνουν ότι έχουν πολλές ή επαρκείς σχετικές γνώσεις, με τους Ισπανούς –η χώρα των οποίων δεν συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις– να είναι αυτοί με τις λιγότερες γνώσεις (40%).
Περίπου οκτώ στους δέκα Γάλλους (77%) δηλώνουν ότι έχουν διδαχθεί πολλά, ή αρκετά στο σχολείο – με το αντίστοιχο ποσοστό να είναι χαμηλότερο στη Γερμανία (60%), στη Βρετανία (48%) και στην Ισπανία (34%).
Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία (82% έως 90%) των Δυτικοευρωπαίων και των Αμερικανών δηλώνουν ότι θεωρούν σημαντικό να διδάσκεται ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στα σχολεία – ενώ εξίσου μεγάλα ποσοστά ερωτηθέντων (από 72% έως 87%) ισχυρίζονται ότι τα γεγονότα που οδήγησαν στη σύγκρουση παραμένουν επίκαιρα στις μέρες μας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι στις έξι χώρες όπου διενεργήθηκε η δημοσκόπηση, αρκετοί πολίτες θεωρούν πιθανό «εγκλήματα όπως αυτά που διέπραξε το ναζιστικό καθεστώς στη Γερμανία τις δεκαετίες του 1930 και του 1940» να συμβούν στη χώρα τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους – με τα ποσοστά να κυμαίνονται από το 31% των Ισπανών, ως το 52% των Αμερικανών.
Μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων (από 44% έως 59%) πιστεύουν ότι ναζιστικού τύπου εγκλήματα θα μπορούσαν να διαπραχθούν «σε μια άλλη δυτικοευρωπαϊκή χώρα», ενώ ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το ποσοστό (μεταξύ 44% και 60%) όσων πιστεύουν ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι πιθανό να συμβεί στις ΗΠΑ – σενάριο με το οποίο συμφωνεί και το 52% των Αμερικανών.
Στην ερώτηση «ποια χώρα έχει συνεισφέρει τα περισσότερα για τη νίκη των Συμμάχων εναντίον των ναζί;», ποσοστό από 40% έως το 52% των ερωτηθέντων στις πέντε από τις έξι χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα επέλεξε τις ΗΠΑ, ενώ 17%-28% τη Σοβιετική Ενωση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ωστόσο, το 41% των ερωτηθέντων επέλεξε τη Βρετανία – άποψη την οποία συμμερίζεται μόλις το 5%-11% των Αμερικανών και των λοιπών Δυτικοευρωπαίων.
Σχεδόν οι μισοί Γερμανοί (46%) θεωρούν ότι η χώρα τους έχει αντιμετωπίσει σωστά τα πολεμικά εγκλήματά της – άποψη με την οποία συμφωνεί το 49% των Αμερικανών και το 58% των Βρετανών. Οι ερωτηθέντες στη Γαλλία (34%) και την Ιταλία (30%) δεν είναι και τόσο σίγουροι για αυτό.
Από την άλλη, όμως, ένα αντίστοιχο ποσοστό (47%) των Γερμανών θεωρούν ότι η χώρα τους εξακολουθεί να βαρύνεται από το ναζιστικό παρελθόν της σε βαθμό τέτοιο, που την εμποδίζει να δράσει αρκετά δυναμικά απέναντι στα πιο πρόσφατα προβλήματα. Μόλις το 24% των Γερμανών πιστεύουν ότι η ηγεσία της χώρας τους έχει βρει την κατάλληλη ισορροπία στην αντιμετώπιση των σύγχρονων απειλών.
Οσον αφορά το ποιος είχε κάνει τα περισσότερα για τη διατήρηση της ειρήνης από το τέλος του πολέμου, 52% έως 66% των ερωτηθέντων επέλεξαν το NATO και 44% εως 60% απέδωσαν «σε μεγάλο βαθμό» ή «σε επαρκή βαθμό» εύσημα και στον ΟΗΕ.
Τέλος, ένας στους δύο (μεταξύ 45% και 56%) Δυτικοευρωπαίους και των Αμερικανούς πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση, στόχος δημιουργίας της οποίας ήταν η διατήρηση της ειρήνης στη Γηραιά Ηπειρο, έχει σημαντική συμβολή στην αποφυγή των διεθνών συγκρούσεων.
