Η Ιρανή Σιρίν Εμπαντί, βραβευμένη με Νομπέλ Ειρήνης, δήλωσε ότι ο θάνατος, πριν από έναν χρόνο, της νεαρής, κουρδικής καταγωγής, Μαχσά Αμινί, έχει πυροδοτήσει μια «μη αναστρέψιμη επαναστατική διαδικασία» στη χώρα, η οποία –όπως εκτιμά– θα οδηγήσει τελικά στην κατάρρευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Η Αμινί άφησε την τελευταία της πνοή στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, ενώ βρισκόταν υπό κράτηση από την «αστυνομία ηθών», μετά τη σύλληψή της για «απρεπή ενδυμασία». Ο θάνατός της προκάλεσε ένα πρωτοφανές κύμα διαμαρτυριών σε όλη τη χώρα. Οι ιρανικές Αρχές, αρνούμενες οποιαδήποτε ευθύνη, απέδωσαν τον θάνατό της σε προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας και κατηγόρησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους «εχθρούς» του καθεστώτος ότι υποκινούν τις αναταραχές για να αποσταθεροποιήσουν τη θεοκρατία.

Οπως και στο παρελθόν, το καθεστώς αντέδρασε με σκληρότητα. Οι Αρχές έχουν επιβάλει δεκάδες θανατικές ποινές σε διαδηλωτές και έχουν ήδη εκτελέσει τουλάχιστον τέσσερις εξ αυτών, σε μια προσπάθεια –σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων– να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό και να αποτρέψουν περαιτέρω κινητοποιήσεις.

Η Σιρίν Εμπαντί, γνωστή για την ακλόνητη αντίθεσή της στο θεοκρατικό καθεστώς που κυβερνά το Ιράν από το 1979, είναι μία από τις πιο δυναμικές φωνές υπέρ του αντικυβερνητικού κινήματος. Οπως και άλλοι επικριτές της ιρανικής ηγεσίας, θεωρεί ότι οι πρόσφατες διαδηλώσεις αποτελούν τη σοβαρότερη πρόκληση για τη νομιμοποίηση του καθεστώτος εδώ και δεκαετίες, έγραψε το Reuters.

«Αυτή η επαναστατική διαδικασία είναι σαν τρένο που δεν πρόκειται να σταματήσει πριν φτάσει στον τελικό του προορισμό», δήλωσε η Εμπαντί, η οποία τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2003 για τη δράση της υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ζει εξόριστη στο Λονδίνο από το 2009.

Η Ισλαμική Επανάσταση του 1979 ανέτρεψε τον φιλοδυτικό σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί και οδήγησε στην εγκαθίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Σήμερα, μετά από τέσσερις δεκαετίες, η χώρα διέρχεται μια βαθιά κρίση, καθώς η κοινωνία και το καθεστώς φαίνεται να βρίσκονται σε ανοιχτή ρήξη.

Ο θάνατος της Αμινί απελευθέρωσε ένα συσσωρευμένο κύμα οργής για μια σειρά ζητημάτων: από τη δεινή οικονομική κατάσταση και τις διακρίσεις σε βάρος εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, μέχρι τη διαρκή περιστολή των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών. Για μήνες, άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα βγήκαν στους δρόμους, φωνάζοντας συνθήματα κατά του ανώτατου ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Οι μαζικές διαμαρτυρίες έχουν μειωθεί από τότε που ξεκίνησαν οι εκτελέσεις, ωστόσο συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση σε σουνιτικά περιοχές του Ιράν. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης —αν και μη επαληθευμένα— δείχνουν πολίτες να φωνάζουν «Θάνατος στον Χαμενεΐ» από ταράτσες κτιρίων, αν και σε πολύ μικρότερη έκταση σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες.

Σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων HRANA, μέχρι σήμερα έχουν σκοτωθεί 527 διαδηλωτές, ανάμεσά τους 71 ανήλικοι, ενώ έχουν χάσει τη ζωή τους και 70 μέλη των δυνάμεων ασφαλείας. Οι συλληφθέντες εκτιμάται ότι ξεπερνούν τους 19.000.

Η Εμπαντί υπογραμμίζει στο Reuters ότι η ωμή καταστολή δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να ενισχύει την οργή των πολιτών, καθώς τα βαθύτερα κοινωνικά και πολιτικά αιτήματα παραμένουν αναπάντητα.

«Οι διαμαρτυρίες έχουν αλλάξει μορφή, αλλά δεν έχουν τελειώσει», τονίζει.

Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, κυρίως λόγω των αμερικανικών κυρώσεων που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, έχει προκαλέσει γενικευμένη φτώχεια και απελπισία. Ο πληθωρισμός ξεπερνά πλέον το 50% —το υψηλότερο ποσοστό εδώ και δεκαετίες— ενώ η ανεργία στους νέους παραμένει εξαιρετικά υψηλή. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία του Ιράν, πάνω από το 50% των Ιρανών ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Η καταστολή έχει επιδεινώσει και τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, με τις διαπραγματεύσεις για την αναβίωση της συμφωνίας του 2015 για τα πυρηνικά να έχουν περιέλθει σε τέλμα. Οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκοί τους σύμμαχοι έχουν επιβάλει νέες κυρώσεις σε βάρος Ιρανών αξιωματούχων για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για να πιεστεί το θεοκρατικό καθεστώς και να αποδυναμωθεί, η Εμπαντί καλεί τη Δύση να προχωρήσει σε απτά μέτρα: να υποβαθμίσει τις διπλωματικές σχέσεις της με το Ιράν αποσύροντας τους πρεσβευτές της και να αποφύγει κάθε είδους συμφωνία με την Ισλαμική Δημοκρατία, συμπεριλαμβανομένης και της πυρηνικής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News