Συγκρατημένη αισιοδοξία για την εξέλιξη του πρωτοφανούς κατά τα άλλα φαινομένου της σεισμικής υπερδιέγερσης στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Αμοργού και Σαντορίνης, εξέφρασε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις δηλώσεις του μετά το πέρας της σύσκεψης με τους ειδικούς επιστήμονες στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
«Είμαστε λίγο πιο αισιόδοξοι σήμερα», είπε ο Πρωθυπουργός, χωρίς όμως –όπως έσπευσε να συμπληρώσει– να μπορεί να γίνει πρόβλεψη.
Ειδική αναφορά θέλησε να κάνει ο κ. Μητσοτάκης στη μεθοδική δουλειά των ελλήνων επιστημόνων για όσα έχουν παρουσιάσει τις τελευταίες μέρες αναφορικά με την κατάσταση στη Σαντορίνη. Γιατί πάνω από όλα –τόνισε– η Πολιτεία οφείλει να εμπιστεύεται την επιστήμη και να ακούει τους επιστήμονες.
Πρόκειται, σημείωσε για «αποτέλεσμα μεθοδικής δουλειάς δεκαετιών. Εχουμε τρία φαινόμενα, τη δραστηριότητα στην Καμένη, που δεν είναι καινούργια, τη σταθερή δραστηριότητα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο, που την παρακολουθούμε χρόνια, και το τρίτο και πιο ανησυχητικό, τη δραστηριότητα στο ρήγμα της Ανύδρου, που έχει δώσει τις περισσότερες δονήσεις».
Υπενθυμίζοντας τη μεγάλη άσκηση που έγινε πρόσφατα στην Κρήτη, ο Πρωθυπουργός στάθηκε τέλος στην ανάγκη καλλιέργειας μιας νοοτροπίας πολιτικής προστασίας, η οποία, όπως είπε, περνάει μέσα από την ενημέρωση των πολιτών και, κυρίως, από την προετοιμασία και την πρόληψη, ώστε η κοινωνία να αντιμετωπίζει τέτοιες κρίσεις με αποτελεσματικότητα. Και έκλεισε τις σύντομες δηλώσεις του με την παρότρυνση προς τους νησιώτες να είναι ψύχραιμοι, να συνεργάζονται με τις Αρχές και τη διαβεβαίωση ότι η εκτίμηση για το φαινόμενο θα είναι καθημερινή.
Κατά την ενημέρωση που έγινε, ο καθηγητής Γεωφυσικής και Σεισμολογίας, Κώστας Παπαζάχος, παρουσίασε χάρτες και γραφήματα με την τρέχουσα σεισμική δραστηριότητα, συγκρίνοντας τα δεδομένα των περιόδων 2011 – 2012 και 2024 – 2025, ενώ το σεισμικό ιστορικό της περιοχής παρουσίασε η Εύη Νομικού, καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Οι κάτοικοι θα συνεχίσουν να αισθάνονται δονήσεις και το επόμενο χρονικό διάστημα, οπότε θα πρέπει να είναι ψύχραιμοι. Η κατάσταση φαίνεται να πηγαίνει σε ένα καλύτερο σενάριο σε σχέση με τη σεισμική δραστηριότητα», ήταν η εκτίμηση του κ. Παπαζάχου.
Οπως είπε ο καθηγητής, από τον Σεπτέμβριο του 2024 παρατηρήθηκε αύξηση σεισμικότητας στην περιοχή της Καλντέρας και σήμερα «υπάρχει μια ήπια σεισμο-ηφαιστειακή διέγερση, ένα πολύ ήπιο φαινόμενο», για το οποίο, όπως σημείωσε, έχει ενημερωθεί η Πολιτεία.
«Οι σεισμοί» –συνέχισε ο κ. Παπαζάχος– «ξεκίνησαν από το απόγευμα της 26ης Ιανουαρίου και απομακρύνθηκαν προς την περιοχή της Ανύδρου, όντας πιο ισχυροί και αισθητοί, από τις 2 Φεβρουαρίου.
»Το 2023 δεν είχαμε πολλούς σεισμούς μέσα στην Καλντέρα. Κάποιοι σεισμοί σημειώθηκαν μόνο βορειοανατολικά από τη Σαντορίνη, την περιοχή του Κολούμπο που πάντα έχει μια μόνιμη ποιότητα και που στην περιοχή της Αναβύσσου επίσης υπάρχει κάποια δραστηριότητα (…) Το 2024 όμως ξαφνικά είχαμε τη γένεση κάποιων σεισμών, πάλι στο κέντρο της Καλντέρας. Τον Σεπτέμβριο λοιπόν του 2024 ξεκίνησε μία ήπια σεισμική δραστηριότητα, με πάρα πολύ μικρούς σεισμούς, εκ των οποίων κάποιοι έγιναν αισθητοί από τους κατοίκους και για αυτό ενημερώσαμε την Πολιτεία».
«Η περιοχή του ρήγματος έχει σπάσει σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν κάποια κενά ακόμη ανάμεσα στα επίκεντρα, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν στη γέννηση κάποιου ισχυρότερου σεισμού. Τα σενάρια φαίνεται να είναι καλύτερα, γιατί η περιοχή που έχει μείνει είναι μικρότερη. Σε κάθε περίπτωση οι κάτοικοι θα συνεχίσουν να αισθάνονται δονήσεις για το επόμενο χρονικό διάστημα και θα πρέπει να είναι ψύχραιμοι. Η κατάσταση φαίνεται να πηγαίνει σε ένα καλύτερο σενάριο», ανέφερε ο καθηγητής που διαβεβαίωσε:
«Ακόμη και σε μια ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη, μιλάμε για ήπια φαινόμενα. Φαινόμενα τα οποία κάτοικοι χωρίς Πολιτική Προστασία μπόρεσαν να διαχειριστούν με πολύ μεγάλη επιτυχία τον 20ό αιώνα. Θα είμαστε μάλλον πολύ λιγότεροι αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε το αντίστοιχο ακόμα και σε ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο φυσικά δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή, απλά υπάρχει μια παραφιλολογία σε σχέση με το ηφαίστειο».
Παίρνοντας στη συνέχεια τον λόγο, η κυρία Νομικού επεσήμανε ότι στη Σαντορίνη υπάρχουν τρία ηφαιστειακά κέντρα: στα Χριστιανά, στη Σαντορίνη (Νέα Καμένη) και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο.
Η θερμοκρασία μέσα στις «καμινάδες» του Κολούμπο (εκπέμπει 99% διοξείδιο του άνθρακα) είναι στους 230 βαθμούς Κελσίου, ανέφερε, ενώ παρουσιάζοντας σχετικά στοιχεία, υπογράμμισε πως «όλα τα επίκεντρα είναι στο ρήγμα της Ανύδρου και όχι στο ρήγμα της Αμοργού», στην περιοχή βορειοανατολικά του Κολούμπο.
Λέκκας: Κίνδυνος κατολισθήσεων σε πέντε τοποθεσίες
Με τη σειρά του ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμης Λέκκας στάθηκε στο κατολισθητικό κίνδυνο που διαμορφώνει τα μοναδικά πρανή της Καλντέρας. Οπως τόνισε, οι περιοχές με υψηλή κατολισθητική διακινδύνευση είναι: ο παλαιός λιμένας Φηρών, το Λιμάνι Αθηνιού και το οδικό δίκτυο του Όρμου, η Οία και συγκεκριμένα οι περιοχές Αμμούδι και Αρμένη και η Θηρασιά (οικισμός Κόρφου και ανάντι περιοχή, Μονοπάτι).
Στον παλαιό λιμένα Φηρών, παρατήρησε, διέρχονται 2 εκατ. άνθρωποι τον χρόνο, «ο Αθηνιός είναι μια περιοχή υψηλής διακινδύνευσης, καθώς εκεί συγκεντρώνονται κάθε χρόνο 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι», τόνισε, και στο Αμμούδι υπήρξε μια άναρχη δόμηση τα τελευταία 30 χρόνια, αυξάνοντας τη διακινδύνευση. Κίνδυνος κατολισθήσεων υπάρχει και στην περιοχή της Αρμένης. σημείωσε, διαβεβαιώνοντας ότι για όλες αυτές τις περιοχές γίνονται ειδικές μελέτες, προκειμένου να προβλεφθεί ο κίνδυνος.
Στη Θηρασιά, υπενθύμισε ο κ. Λέκκας, στις 30 Απριλίου του 2024 είχε γίνει μεγάλη κατολίσθηση, χωρίς ζημιές. Προτείνουμε έργα που θα είναι συμβατά, με στόχο να μειώσουν την διακινδύνευση κατοίκων και τουριστών. Έχουμε ήδη εκπονήσει σχετικά σχέδια. Είναι η πρώτη φορά στα 16 χρόνια που είμαι πρόεδρος του ΟΑΣΠ, όπου όλη η επιστημονική κοινότητα είναι μαζί, δεν εκφράζει κάποια αντιπαλότητα. Η επιστημονική πληροφόρηση μέσω των δύο επιτροπών, φτάνει στην κυβέρνηση, που εκπονεί τα επιχειρησιακά σχέδια, που εξελίσσονται αυτή τη στιγμή στη Σαντορίνη.
Κορδέλες σε Οία και Ημεροβίγλι
Εν τω μεταξύ η πυκνή σεισμική δραστηριότητα στη περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού συνεχίζεται: από τις 12:35 έως τις 13:26 το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατέγραψε πέντε σεισμικές δονήσεις άνω των 4 βαθμών της κλίμακας Pίχτερ, με το επίκεντρο στον θαλάσσιο χώρο νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.
Στο πλαίσιο των προληπτικών μέτρων που λαμβάνονται, κλιμάκιο του δήμου Θήρας τοποθέτησε κορδέλες σε σημεία στην Οία ώστε να αποκλειστεί η πρόσβαση, όπως και στον Σκάρο στο Ημεροβίγλι.
Σε ανακοίνωσή του, ο δήμαρχος απηύθυνε έκκληση στις ενώσεις ξενοδόχων και ενοικιαζόμενων δωματίων του νησιού, καθώς και στα εν λειτουργία ξενοδοχεία και κάθε είδους τουριστικά καταλύματα, να ενημερώσουν άμεσα τους επισκέπτες τους για την αποφυγή των επικίνδυνων σημείων του νησιού (π.χ. Σκάρος), λόγω της έντονης σεισμικής δραστηριότητας των τελευταίων ημερών, όπως έχουν ανακοινωθεί, καθώς και για την πλήρη συμμόρφωσή τους με τις οδηγίες του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας του Δήμου.
Σύμφωνα με ενημέρωση του δήμου, την Τετάρτη δύο εξειδικευμένα κλιμάκια ελεγκτών μηχανικών από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, ξεκίνησαν εντατικές επιθεωρήσεις στα κτίρια των σχολικών μονάδων της περιοχής.
Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού μετά το πέρας της σύσκεψης:
«Ευχαριστώ, κ. Υπουργέ. Να ξεκινήσω εκφράζοντας κι εγώ με τη σειρά μου τις ευχαριστίες στους εκλεκτούς επιστήμονες, στην κα Καθηγήτρια, στους δύο Καθηγητές, γι’ αυτή την πολύ ουσιαστική παρουσίαση την οποία μας έκαναν. Την κρίναμε μαζί με τον Υπουργό απαραίτητη, προκειμένου να υπάρχει μία ενημέρωση αλλά και μία εκπαίδευση της κοινής γνώμης για ένα εξαιρετικά σύνθετο και περίπλοκο γεωλογικό φαινόμενο, το οποίο, όμως, έχουμε τη δυνατότητα να το “αποκωδικοποιήσουμε” και, νομίζω, να το εξηγήσουμε με απλά λόγια.
Θα ήθελα με την ευκαιρία αυτή να σταθώ σε κάτι το οποίο είπε ο κ. Παπαζάχος. Έχουμε μία πολύ ενεργή και παγκοσμίως αναγνωρισμένη επιστημονική κοινότητα, η οποία ασχολείται με ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με σεισμούς και με ηφαίστεια.
Και βέβαια, να πω ότι συνεργαζόμαστε σταθερά και με τους καλύτερους επιστήμονες στον κόσμο. Διότι η περιοχή της Σαντορίνης είναι ένα μοναδικό γεωλογικό “εργαστήριο”, το οποίο προφανώς προκαλεί συνεχώς -και όχι μόνο τώρα που έχουμε μια κρίση- το ενδιαφέρον και ξένων επιστημόνων.
Κατά συνέπεια, οι παρουσιάσεις που είδατε δεν είναι αποτέλεσμα μιας κινητοποίησης της στιγμής, αλλά μιας σταθερής και πολύ μεθοδικής δουλειάς, η οποία θα έλεγα ότι γίνεται εδώ και δεκαετίες.
Να πω, λοιπόν, ότι πρώτα και πάνω απ’ όλα η πολιτεία οφείλει να εμπιστεύεται την επιστήμη και να ακούει τους επιστήμονες. Είναι κάτι το οποίο το γνωρίζει καλά ο υπουργός. Το έχουμε κάνει και στη διαχείριση άλλων κρίσεων, το ίδιο ακριβώς κάνουμε και τώρα.
Προφανώς, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με απόλυτα δεδομένα, θεωρώ, όμως, ότι η κα Νομικού, ο κ. Παπαζάχος και ο κ. Λέκκας μας παρουσίασαν, με σχετικά απλά λόγια, τι είναι αυτό το οποίο έχουμε να διαχειριστούμε τώρα.
Ουσιαστικά, τρία διακριτά φαινόμενα: μια ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Νέα Καμένη, όχι ασυνήθιστη, την έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν, ούτε ένα φαινόμενο το οποίο αυτή τη στιγμή φαίνεται να εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους.
Τη σταθερή δραστηριότητα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο, την οποία η κυρία Νομικού παρατηρεί εδώ και πολλά χρόνια και είναι, θα έλεγα, ένας χώρος που αποτελεί αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης επιστημονικών δεδομένων, τα οποία παρουσιάστηκαν και στην παρουσίαση.
Και το τρίτο και ενδεχομένως αυτή τη στιγμή το πιο ανησυχητικό τεκτονικό φαινόμενο, που είναι η δραστηριότητα στο ρήγμα της Ανύδρου. Είναι αυτό το οποίο έχει δώσει τους πολλούς, παρατεταμένους σεισμούς. Χωρίς να μπορεί κανείς να κάνει καμία απολύτως πρόβλεψη, θα το ξαναπώ, κρατώ την λίγο πιο ενθαρρυντική τοποθέτηση του κ. Καθηγητή, ότι είμαστε σήμερα λίγο πιο αισιόδοξοι από ό,τι ήμασταν χθες, χωρίς –το τονίζω– να μπορεί κανείς να κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη.
Γι’ αυτό και απαιτείται και σε αυτή την συγκυρία απόλυτη, θα έλεγα, με την καλή έννοια, υπακοή στις κατευθύνσεις της Πολιτικής Προστασίας, η οποία με τη σειρά της λαμβάνει υπόψη όλα τα επιστημονικά δεδομένα από τις δύο Επιτροπές οι οποίες συνεδριάζουν καθημερινά.
Νομίζω ότι είναι σαφές ότι έχει κινητοποιηθεί όλος ο κρατικός μηχανισμός. Θέλω να ευχαριστήσω και την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε όλα τα νησιά για τη συνεργασία της, καθώς και τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου.
Όλα τα σχετικά σχέδια έχουν αυτή τη στιγμή υλοποιηθεί, έχουν μετακινηθεί πολλές δυνάμεις του κρατικού μηχανισμού, όχι μόνο στη Σαντορίνη αλλά και στα υπόλοιπα νησιά, έτσι ώστε να μπορούμε σήμερα να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο. Έτσι θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε και τις επόμενες μέρες, με την καλή ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και το φαινόμενο θα βαίνει προς εκτόνωση.
Επιτρέψτε μου, όμως, μία καταληκτική παρατήρηση η οποία νομίζω ότι έχει τη σημασία της: όπως βλέπετε, εδώ και χρόνια, εδώ και μία πενταετία, προσπαθούμε να εγκαθιδρύσουμε στη χώρα μία κουλτούρα πολιτικής προστασίας. Και αυτή η κουλτούρα πολιτικής προστασίας προφανώς περνάει και μέσα από την ενημέρωση των πολιτών και κυρίως περνάει μέσα από την προετοιμασία και την πρόληψη.
Θέλω ενδεικτικά να αναφέρω ότι, καθώς ζούμε σε μία χώρα η οποία είναι εξαιρετικά σεισμογενής, είχαμε την ευκαιρία τον περασμένο Απρίλιο να κάνουμε μία πολύ μεγάλη άσκηση προετοιμασίας -την πρώτη που έγινε σε αυτή την έκταση- στην Κρήτη, σε ένα σενάριο ενός πολύ μεγάλου σεισμού, πώς θα ανταποκρινόταν ο κρατικός μηχανισμός. Και είμαστε έτοιμοι αυτή τη στιγμή να αναλύσουμε τα αποτελέσματα από αυτή την άσκηση και να δούμε πώς διαρκώς μπορούμε να γινόμαστε καλύτεροι.
Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την ενημέρωση της κοινής γνώμης, για την περίπτωση που έχουμε κάποιο παλιρροϊκό κύμα, κάποιο τσουνάμι, τις βασικές γνώσεις τις οποίες όλοι πια πρέπει να διαθέτουμε, ότι σε περίπτωση που κάποιος αισθανθεί έναν πολύ μεγάλο σεισμό και βρίσκεται σε οποιαδήποτε παράκτια περιοχή, πρέπει αμέσως να απομακρυνθεί προς ένα πιο ασφαλές σημείο, μην περιμένοντας κατ’ ανάγκη το “112”. Διότι, αν ο μη γένοιτο συνέβαινε κάτι τέτοιο στην περιοχή, ξέρουμε ότι θα έχουμε κάποια λεπτά στη διάθεσή μας.
Ολα αυτά, λοιπόν, τα λέω διότι η επιστήμη πρέπει να μας βοηθήσει –και το κάνει– σύνθετα επιστημονικά δεδομένα να τα κάνουμε απλές ιδέες και απλές έννοιες, έτσι ώστε όλοι μαζί, ολόκληρη η κοινωνία να μπορεί να αντιμετωπίζει τέτοιες κρίσεις με αποτελεσματικότητα και έχοντας πρώτα και πάνω απ’ όλα την προστασία της ανθρώπινης ζωής και την ασφάλεια των συμπολιτών μας.
Κλείνω με την παρότρυνση, την οποία νομίζω την έχουν εισακούσει κυρίως οι νησιώτες μας, καταλαβαίνω και τον φόβο τού τι σημαίνει αυτή τη στιγμή να είσαι σε μια Σαντορίνη η οποία κουνιέται συνέχεια: να είναι ψύχραιμοι, να συνεργάζονται με τις Αρχές.
Η εκτίμηση της εξέλιξης του φαινομένου, όπως είπε και ο υπουργός, θα είναι καθημερινή και από το Υπουργείο θα υπάρχει καθημερινή ενημέρωση για τα νέα επιστημονικά δεδομένα, όπως τα λαμβάνουμε και όπως τα αναλύουμε.
Και πάλι, σας ευχαριστώ πολύ».
