Η ιστορία του Νικολά Σαρκοζί είναι η μεγαλύτερη ειρωνεία στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Γαλλίας. Ο άνθρωπος που ηγήθηκε της ευρωπαϊκής εκστρατείας για την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι, κατέληξε να καταδικαστεί για συνωμοσία με σκοπό να αποδεχθεί δεκάδες εκατομμύρια ευρώ από τον ίδιο τον λίβυο δικτάτορα.

Το δικαστήριο του Παρισιού καταδίκασε τον γάλλο πρώην πρόεδρο σε πενταετή κάθειρξη για εγκληματική συνωμοσία, απαλλάσσοντάς τον ωστόσο από τις βαρύτερες κατηγορίες περί διαφθοράς και παράνομης χρηματοδότησης προεκλογικής εκστρατείας. Η απόφαση αυτή αποτελεί πρωτοφανές γεγονός στην Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία: ποτέ άλλοτε αρχηγός κράτους δεν είχε κριθεί ένοχος για εγκληματική συνωμοσία με ξένη δύναμη. Ο τελευταίος γάλλος ηγέτης που πέρασε από δίκη και φυλακίστηκε, γράφει η Telegraph, ήταν ο Φιλίπ Πετέν, επικεφαλής του καθεστώτος του Βισύ και συνεργάτης των Ναζί.

Για τον Σαρκοζί, η καταδίκη αυτή μοιάζει με την οριστική κατάρρευση μιας φήμης που είχε ήδη τρωθεί από προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις για «άσκηση επιρροής επί δικαστικών λειτουργών» και για παράνομες παρακολουθήσεις. Για τη Γαλλία, η υπόθεση εγείρει δυσάρεστα ερωτήματα σχετικά με τη φύση της εξουσίας, τη διπλωματία και τις σκοτεινές συμφωνίες που συνάπτονται στους διαδρόμους του Μεγάρου του Ελιζέ.

Η σχέση Σαρκοζί και Καντάφι ξεκίνησε σχεδόν θεατρικά: Τον Δεκέμβριο του 2007, λίγους μήνες μετά την εκλογική νίκη του, ο νέος πρόεδρος υποδέχθηκε τον λίβυο ηγέτη με όλες τις τιμές, σε επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι. Ο Καντάφι, με το γνωστό ύφος του, έστησε την παραδοσιακή σκηνή του στις αυλές του Hôtel de Marigny, πολύ κοντά στο Ελιζέ, ενώ οι γυναίκες σωματοφύλακές του τον φρουρούσαν διακριτικά.

Η εικόνα του δικτάτορα, ήδη κατηγορούμενου για καταπίεση, βασανισμούς και τρομοκρατικές ενέργειες όπως η βομβιστική επίθεση στο Λόκερμπι το 1988 και η ανατίναξη του αεροσκάφους της UTA το 1989, να γίνεται δεκτός ως επίσημος καλεσμένος, προκάλεσε αποτροπιασμό στη Γαλλία αλλά και διεθνώς. Ο Σαρκοζί, γράφει η Telegraph, δικαιολόγησε την υποδοχή ως «μέσο» με σκοπό την επανένταξη της Λιβύης στη διεθνή κοινότητα.

Η κίνηση αυτή ήρθε λίγο μετά την αποστολή της τότε συζύγου του, Σεσιλιά Σαρκοζί, στη Τρίπολη, όπου είχε συμβάλει στην απελευθέρωση πέντε βουλγάρων νοσοκόμων και ενός παλαιστίνιου γιατρού, οι οποίοι είχαν καταδικαστεί σε θάνατο με κατασκευασμένες κατηγορίες περί μετάδοσης HIV. Η ανθρωπιστική αυτή επιτυχία χάρισε στον γάλλο πρόεδρο διεθνές κύρος, αλλά, όπως υποστήριξαν αργότερα οι επικριτές του, άνοιξε και την πόρτα σε μια σχέση συναλλαγής με τον Καντάφι.

Σύμφωνα με τους εισαγγελείς, η σχέση αυτή εξελίχθηκε σε αμοιβαία συμφωνία για αμυντικά συμβόλαια, αλλά και για παράνομη χρηματοδότηση της εκλογικής εκστρατείας του Σαρκοζί. Μαρτυρίες μεσαζόντων και υπηρεσιακά έγγραφα που αποκάλυψε το δημοσιογραφικό δίκτυο Mediapart ανέφεραν ότι έως και 50 εκατ. ευρώ διοχετεύθηκαν μυστικά στο ταμείο της καμπάνιας του. Η εικόνα της Κάρλα Μπρούνι, συζύγου του πρώην προέδρου, να απομακρύνει επιδεικτικά το μικρόφωνο του Mediapart μετά την ετυμηγορία, φανερώνει το μέγεθος της οργής του περιβάλλοντός του για τις αποκαλύψεις.

Οι εισαγγελείς υποστήριξαν επίσης ότι στενοί συνεργάτες του Σαρκοζί είχαν υποσχεθεί να αποσύρουν διεθνές ένταλμα σύλληψης κατά του γαμπρού του Καντάφι, Αμπντουλάχ αλ Σενουσί, ο οποίος είχε καταδικαστεί ερήμην από γαλλικό δικαστήριο για τη βομβιστική ενέργεια της πτήσης της UTA, κατά την οποία σκοτώθηκαν 170 άτομα. Ο Σαρκοζί, σημειώνει η Telegraph, αρνήθηκε κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες, χαρακτηρίζοντας τα έγγραφα πλαστά και τους μάρτυρες μυθομανείς.

Η υπόθεση στιγματίστηκε από παράξενες εξελίξεις: το θάνατο του Σούκρι Γκάνεμ, πρώην υπουργού Πετρελαίου της Λιβύης και κρίσιμου μάρτυρα, του οποίου το πτώμα βρέθηκε στον Δούναβη το 2012· αλλά και την αμφιλεγόμενη κατάθεση του επιχειρηματία Ζιάντ Τακιεντίν, που άλλοτε ισχυριζόταν ότι μετέφερε «βαλίτσες μετρητών» στο περιβάλλον Σαρκοζί και άλλοτε ανασκεύαζε.

Η Κάρλα Μπρούνι αντιμετωπίζει τώρα ξεχωριστή δίκη, καθώς κατηγορείται ότι προσπάθησε να επηρεάσει τον Τακιεντίν ώστε να ανακαλέσει σε άλλη υπόθεση.

Η απόφαση του δικαστηρίου να καταδικάσει τον Σαρκοζί για συνωμοσία, αλλά να τον απαλλάξει από τις κατηγορίες περί άμεσης χρηματικής συναλλαγής, αντανακλά την αμφισημία των στοιχείων, εξηγεί η Telegraph. Οι δικαστές αναγνώρισαν ότι υπήρξε μυστική συμφωνία με λιβυκούς παράγοντες, η οποία ξεπέρασε τα όρια της νομιμότητας, χωρίς όμως να αποδεικνύεται ότι ο ίδιος ο γάλλος πρώην πρόεδρος έλαβε μετρητά.

Παρ’ όλα αυτά, η ποινή θεωρήθηκε μεγάλη νίκη για την κατηγορούσα αρχή. Η πρόεδρος του δικαστηρίου, Ναταλί Γκαβαρινό, τόνισε ότι ο Σαρκοζί «εκμεταλλεύτηκε τη θέση του για να προετοιμάσει υψηλού επιπέδου διαφθορά», πράξη «εξαιρετικά σοβαρή και ικανή να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς της Δημοκρατίας».

Η ειρωνεία κορυφώθηκε το 2011, όταν η Αραβική Ανοιξη σάρωσε τη Βόρεια Αφρική και η Λιβύη βυθίστηκε στον εμφύλιο. Ο Σαρκοζί ήταν από τους πρώτους δυτικούς ηγέτες που ζήτησαν στρατιωτική επέμβαση. Γαλλικά μαχητικά ηγήθηκαν της νατοϊκής εκστρατείας, δήθεν για την προστασία των αμάχων. Η εκστρατεία οδήγησε στην πτώση και τον βίαιο θάνατο του Καντάφι στη Σύρτη. Αναφορές ήθελαν γάλλους πράκτορες να έχουν συμβάλει στην τελική παγίδευσή του. Ετσι, ο πολιτικός που κατηγορείται ότι έλαβε εκατομμύρια από τον λίβυο ηγέτη, έγινε εκείνος που συνέβαλε αποφασιστικά στην εξόντωσή του.

Για τις οικογένειες των 170 θυμάτων της τρομοκρατικής επίθεσης στην πτήση της UTA, η ηθική διάσταση ήταν αβάσταχτη. Ο Σαρκοζί έσκυψε το κεφάλι του, σύμφωνα με την Τelegraph, όταν το δικαστήριο τον ρώτησε αν είναι ηθικά αποδεκτό μια δημοκρατική κυβέρνηση να διαπραγματεύεται με καθεστώτα κατηγορούμενα για τρομοκρατία, αμαυρώνοντας τη μνήμη των θυμάτων τους.

Πολιτικά, ο Σαρκοζί φιλοδοξούσε να επιστρέψει κάποτε στο Ελιζέ. Αν και λίγοι πίστευαν ότι θα το κατάφερνε, παρέμενε επιδραστικός. Ομως η τελευταία αυτή καταδίκη καταρρίπτει το προφίλ του ως «ηγέτη» της γαλλικής Δεξιάς. Μερικοί πολιτικοί, όπως ο Λοράν Βοκιέ, δήλωσαν την προσωπική τους στήριξη στο πρόσωπό του, αλλά η πλειονότητα προτίμησε να σιωπήσει.

Η Μαρίν Λεπέν, που έχει καταδικαστεί για κατάχρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και έχει προσωρινά αποκλειστεί από εκλογές, σχολίασε ότι η «προσωρινή εκτέλεση ποινών» πριν από την ολοκλήρωση όλων των εφέσεων είναι επικίνδυνη για το κράτος δικαίου.

Η Γαλλία καλείται πλέον να αναλογιστεί όχι μόνο το πολιτικό μέλλον ενός ανθρώπου αλλά και την ίδια την εικόνα της στη διεθνή σκηνή, γράφει η Telegraph. Η πτώση του Σαρκοζί υπενθυμίζει τον κίνδυνο της σύγχυσης μεταξύ εθνικού συμφέροντος και προσωπικής φιλοδοξίας. Παράλληλα, ανοίγει ξανά τη συζήτηση για τη γαλλική επέμβαση στη Λιβύη: αν ο αρχιτέκτονας της ήταν δεμένος με τον Καντάφι, πόσο αγνή ήταν η πρόθεση της Γαλλίας;

Οπως σχολίασε ειρωνικά η Le Monde, «οι βομβαρδισμοί δεν βοήθησαν στην ανεύρεση των αρχείων του καθεστώτος», τα οποία ενδεχομένως θα ενέπλεκαν τον Σαρκοζί. Στη Βρετανία, κάποιοι έχουν, επίσης, λόγους να ανησυχούν: Πόσο «σοφό» ήταν εκ μέρους του Ντέιβιντ Κάμερον να εμπλακεί;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News