Παραδόθηκε το πρωί της Τρίτης στον εφέτη ανακριτή της υπόθεσης του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη, Σωτήρη Μπακαΐμη, το πόρισμα του ΕΜΠ –γνωστό και ως πόρισμα Καρώνη– που μεταξύ άλλων δίνει απαντήσεις και στο ερώτημα από τι θα μπορούσε να έχει προέλθει η πυρόσφαιρα μετά τη σύγκρουση του Ιntercity με την εμπορική αμαξοστοιχία.

Κατά πληροφορίες, το πόρισμα του καθηγητή του εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δημήτρη Καρώνη, αριθμεί περισσότερες από 130 σελίδες και η απάντηση που δίνεται στο ερώτημα από τι προκλήθηκε η πυρόσφαιρα, είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί από τα έλαια σιλικόνης.

«Ουσιαστικά, με το πόρισμα αυτό μπαίνει τέλος στην πιο χυδαία απόπειρα χειραγώγησης της κοινής γνώμης», παρατήρησε στο πρώτο του σχόλιο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης.

Το αφήγημα της συγκάλυψης καταρρέει, αντέδρασε ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης σε τηλεοπτική του εμφάνιση στον ΣΚΑΪ λίγο μετά τη δημοσιοποίηση του πορίσματος και βάζοντας στο κάδρο όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, έκανε λόγο για χυδαίους διακινητές ψεμάτων που, όπως κατήγγειλε, έστησαν ένα αφήγημα, έλεγαν ψέματα συνειδητά, μόνο και μόνο για να θυμώσουν τον κόσμο.

Τα έλαια σιλικόνης υπό συνθήκες τόξου, όπως συνέβη και στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, μπορούν να δημιουργήσουν πυρόσφαιρα, και αυτό διότι τα έλαια σε θερμοκρασίες άνω των 330 βαθμών Κελσίου αναφλέγονται, είναι, σύμφωνα με δικαστικές πηγές, το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης του καθηγητή Καρώνη (ολόκληρη η έκθεση ΕΔΩ).

Επί λέξει, στο συγκεκριμένο σημείο της έκθεσης αναφέρονται τα ακόλουθα:

«(…) Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις, ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο.

Σύμφωνα με τις σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές, η επίδραση του ηλεκτρικού τόξου οδηγεί στον σχηματισμό αερίων που περιλαμβάνουν κυρίως υδρογόνο, καθώς και ακετυλένιο και μεθάνιο.

Από τη διάρρηξη των τοιχωμάτων του μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας (η μόνη που ανεφλέγη) εξήλθε όχι μόνο έλαιο, αλλά και τα αέρια που προέκυψαν από τη διάσπαση του ελαίου σιλικόνης.

Το υδρογόνο και το ακετυλένιο έχουν πολύ χαμηλή ελάχιστη ενέργεια έναυσης (minimum ignition energy, MIE), ευρέα όρια αναφλεξιμότητας και υψηλή ταχύτητα φλόγας.

Τα πολύ ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν ότι είναι πολύ εύκολο να σχηματιστεί αναφλέξιμο μίγμα στον αέρα. Η χαμηλή ενέργεια έναυσης και τα ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν την ευκολία έναυσής τους ακόμη και από τους σπινθήρες από την τριβή των τροχιών στις σιδηροτροχιές».

Οσο για το αν είναι δυνατή η καύση του ελαίου (σιλικόνης) ψύξης των μετασχηματιστών και υπό ποιες συνθήκες, δίνεται η ακόλουθη απάντηση:

«[…] Οσον αφορά την καύση, τα έλαια σιλικόνης με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στον χώρο υπερβεί τους 300 βαθμούς Κελσίου και εν συνεχεία να καούν.

Σύμφωνα με τον κατασκευαστή, η θερμοκρασία του μετασχηματιστή θεωρείται υπερβολική όταν υπερβαίνει τους 155 βαθμούς Κελσίου στην περιέλιξη του μετασχηματιστή και τους 90 βαθμούς στο υγρό σιλικόνης. Επομένως, η θερμοκρασία των ελαίων πρέπει να ήταν στην περιοχή των 90 βαθμών και κατά συνέπεια πολύ χαμηλότερη του σημείου ανάφλεξης των ελαίων.

Αρα, όσον αφορά την καύση, είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας».

Στο πόρισμα  του ΕΜΠ που παραδόθηκε στον ανακριτή Μπακαΐμη, αναφέρεται επίσης ότι οι μηχανές των δύο αμαξοστοιχιών στο πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών δεν έφεραν άλλα υγρά πέραν εκείνων από τις οριζόμενες προδιαγραφές, ενώ και στην εμπορική αμαξοστοιχία δεν μεταφερόταν κάποιο φορτίο με εύφλεκτο υλικό, ικανό να προκαλέσει πυρόσφαιρα.

«Δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ο σχηματισμός κάποιας ουσίας που θα μπορούσε να οδηγήσει στον σχηματισμό εύφλεκτου μείγματος», σημειώνεται χαρακτηριστικά για το ενδεχόμενο ύπαρξης άλλων υγρών στις ηλεκτρομηχανές.

Παρατίθεται το σχετικό απόσπασμα:

«Στο υπόμνημα της Hellenic Train αναφέρεται ότι ο μετατροπέας έλξης που είναι εγκατεστημένος στο μηχανοστάσιο της ηλεκτρομηχανής είναι ψύχεται με 720 | υγρού 3M FluorinertM FC-3284. Σύμφωνα με το MSDS του υλικού, πρόκειται για μίγμα υπερφθοριωμένων ενώσεων με 5 – 18 άτομα άνθρακα. Οι υπερφθοριωμένες ενώσεις [PFC] είναι οργανικές ουσίες στις οποίες όλα τα υδρογόνα της ραχοκοκαλιάς των υδρογονανθράκων αντικαθίστανται με άτομα φθορίου. Οι δεσμοί φθορίου-άνθρακα είναι εξαιρετικά σταθεροί προσδίδοντας στις ουσίες αυτές πολύ υψηλή θερμική και χημική σταθερότητα. 139 Το υγρό ταξινομείται ως μη επικίνδυνο (δεν ταξινομείται ως επικίνδυνο σύμφωνα με το πρότυπο OSHA 29 CFR 1910.1200) και δεν έχει σημείο ανάφλεξης ή σημείο καύσης, οπότε δεν είναι αναφλέξιμο. Στα μη συμβατά υλικά αναφέρονται δραστικά μέταλλα σε σκόνη και συγκεκριμένα μέταλλα αλκαλίων και αλκαλικών γαιών. Στα επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης αναφέρονται υδροφθόριο και υπερφθοροϊσοβουτυλένιο που όπως αναφέρεται σχηματίζονται σε θερμοκρασίες άνω των 200 °C. Βιβλιογραφική επισκόπηση πάνω σε αυτό το θέμα δεν απέφερε κάτι περισσότερο (δε βρέθηκε καμία σχετική βιβλιογραφική αναφορά), άρα δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ο σχηματισμός κάποιας ουσίας που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό εύφλεκτου μείγματος».

Δεν τεκμηριώνεται η ύπαρξη εύφλεκτου μείγματος

Όσον αφορά τη συζήτηση περί φορτίου εύφλεκτου υλικού στην εμπορική αμαξοστοιχία, ο καθηγητής Καρώνης ξεκαθαρίζει πως δεν αναφέρεται πουθενά καταγραφή υλικού που θα έχει χαρακτηριστικά αυτών που απαιτούνται για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους ατμών που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό πύρινης σφαίρας»

«Με δεδομένο δε πως οι υπόλοιπες φορτάμαξες με τα εμπορευματοκιβώτια δεν είχαν το παραμικρό ίχνος φωτιάς, και σύμφωνα με την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας τα εμπορευματοκιβώτια βρέθηκαν είτε με εμπορεύματα σύμφωνα με τις φορτωτικές είτε κενά, δεν φαίνεται να υπήρχε στην εμπορική αμαξοστοιχία φορτίο με πτητικό υλικό από το οποίο θα μπορούσε να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών που θα οδηγούσε σε σχηματισμό πύρινης σφαίρας», καταλήγει.

Αναλυτικά το σχετικό απόσπασμα:

«Πέραν του ενδεχομένου του σχηματισμού της πύρινης σφαίρας λόγω του σχηματισμού εύφλεκτων αερίων σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης, το άλλο ενδεχόμενο που ερευνάται είναι της ύπαρξης υδρογονάνθρακα ή κάποιου άλλου υλικού με αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Με βάση τη βιβλιογραφία, όλα τα μοντέλα υπολογισμού των χαρακτηριστικών μιας πύρινης σφαίρας (διάμετρος, διάρκεια, θέση, εκπεμπόμενη θερμική ανκτινοβολία) βασίζονται στη δημιουργία πύρινης σφαίρας από εύφλεκτους ατμούς που απελευθερώνονται από τη ρήξη ενός δοχείου που περιέχει εύφλεκτο υλικό (συνήθως κάποιο υδρογονάνθρακα). Το μοντέλο που έχει τύχει ευρείας αναγνώρισης και χρήσης σεπερίπτωση συμβάντων που οδηγούν σε έκλυση επικίνδυνου υλικού που μπορεί να οδηγήσει σε συνθήκες ανάφλεξης ή έκρηξης είναι αυτό του του ΤΝΟ της Ολλανδίας (Dutch Organization for Applied Scientific Research) που βασικά στοιχεία του έχουν αναφερθεί στις παραγράφους 2.9 και 2.10. Το μοντέλο αυτό έχει αναπτυχθεί με βάση τα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά υδρογονανθράκων και κυρίως πτητικών υδρογονανθράκων που είναι και οι περισσότερο επικίνδυνοι σε περίπτωση έκλυσης στην ατμόσφαιρα. Με βάση το μοντέλο του ΤΝΟ, ο υπολογισμός της μάζας του καυσίμου που εμπλέκεται σε ένα συμβάν σχηματισμού πύρινης σφαίρας σχετίζεται με την παρατηρηθείσα πύρινη σφαίρα μέσω της σχέσης: r=3,24.m 0,325

Με μέγεθος πύρινης σφαίρας της τάξης των 80 – 85 m σε διάμετρο (αδρή εκτίμηση με βάση τα βίντεο που έχουν καταγράψει το συμβάν), η μάζα του καυσίμου θα έπρεπε να είναι m= 2.300 – 2.800 kg. Αντίστοιχα, αν χρησιμοποιηθεί το μοντέλο του Health and Safety Executive (HSE), που υπολογίζει τη διάμετρο της πύρινης σφαίρας από τη σχέση: D=5,8-m,/3 η μάζα του καυσίμου υπολογίζεται m, = 2.600- 3.100 kg.

Για να μπορέσει να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών αυτό θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων αναφλεξιμότητας του υλικού το οποίο θεωρείται ότι σχηματίζει το νέφος των ατμών. Η μέτρηση που χρησιμοποιείται ως ένδειξη του κατώτερου ορίου αναφλεξιμότητας είναι το σημείο ανάφλεξης, άρα για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους απαιτείται υλικό με σημείο ανάφλεξης τουλάχιστον ίσο με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος στο χώρο του συμβάντος. Σύμφωνα με το με ΑΠ. 1171/30-03-2025|ΕΜΥ/E1 έγγραφο της Διεύθυνσης Παροχής Μετεωρολογικών Δεδομένων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας εκτιμάται η θερμοκρασία στην περιοχή των Τεμπών την ώρα του τραγικού δυστυχήματος ήταν 10 – 11 °C και η σχετική υγρασία 85 – 90%. Επομένως, το σημείο ανάφλεξης της ουσίας θα πρέπει να είναι κάτω από 10 °C.

Από τα στοιχεία του φορτίου της εμπορικής αμαξοστοιχίας και την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας, δεν αναφέρεται πουθενά καταγραφή υλικού που θα έχει χαρακτηριστικά αυτών που απαιτούνται για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους ατμών που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό πύρινης σφαίρας. Επίσης, σύμφωνα με το με ΑΠ 3022/21/8925/4-ζ΄/27-03-2025 έγγραφο της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας, τα 3 βίντεο που απεικονίζουν τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας από τη Νότια Σήραγγα Πλαταμώνα και το ΚΕΚ Ραψάνης αποτελούν ακριβή αντίγραφα (γνήσια) αρχείων βίντεο από τις αντίστοιχες κάμερες ασφαλείας. Κατόπιν παρακολούθησης των σχετικών βίντεο, παρατηρείται ότι οι 3 ανοιχτές φορτάμαξες δεν έφεραν επάνω τους κάτι άλλο πέραν των μεταλλικών ελασμάτων (λαμαρίνες) που αναφέρονταν στις αντίστοιχες φορτωτικές (δεν εντοπίζεται πάνω στα μεταλλικά ελάσματα κάποιο αντικείμενο που θα μπορούσε να παραπέμπει σε δεξαμενή ή δοχεία αποθήκευσης κάποιου υγρού). Με δεδομένο δε πως οι υπόλοιπες φορτάμαξες με τα εμπορευματοκιβώτια δεν είχαν το παραμικρό ίχνος φωτιάς, και σύμφωνα με την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας τα εμπορευματοκιβώτια βρέθηκαν είτε με εμπορεύματα σύμφωνα με τις φορτωτικές είτε κενά, δε φαίνεται να υπήρχε στην εμπορική αμαξοστοιχία φορτίο με πτητικό υλικό από το οποίο θα μπορούσε να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών που θα οδηγούσε σε σχηματισμό πύρινης σφαίρας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News