Στη λίστα με τις πιο επικίνδυνες δραστηριότητες έχει προστεθεί εδώ και λίγα χρόνια μια χαρακτηριστική ενασχόληση του 21ου αιώνα: η λήψη φωτογραφιών «selfie». Ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους προσπαθώντας να πετύχουν τον τέλειο φωτογραφικό αυτο-πορτρέτο έχει αυξηθεί απότομα την τελευταία δεκαετία.
Για ένα διάστημα η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia μετρούσε το σύνολο των θυμάτων, υπολογίζοντας ότι 379 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους σε ατυχήματα που σχετίζονταν με selfie μεταξύ 2008 και 2021, ενώ εκατοντάδες άλλοι είχαν τραυματιστεί σοβαρά, όπως αναφέρει δημοσίευμα της βρετανικής Telegraph.
Εκτοτε, σύμφωνα με διάφορες πηγές, ο απολογισμός ανήλθε στους 480 θανάτους μέχρι τα τέλη του 2024. Συγκριτικά, πολύ περισσότεροι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους επιχειρώντας να τραβήξουν selfie παρά από επιθέσεις καρχαρία – που κατά μέσο όρο ευθύνονται για πέντε-έξι θανάτους κάθε χρόνο.
Φυσικά, πολλά από αυτά τα περιστατικά συμβαίνουν στα πιο γραφικά σημεία του κόσμου ή σε κάποια που έχουν γίνει διάσημα από ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές. Σε κάποια από αυτά τα μέρη οι Αρχές αναλαμβάνουν δράσεις. Η μικρή ιαπωνική πόλη Οτάρου ανακοίνωσε ότι προσλαμβάνει φρουρούς ασφαλείας για να διαχειριστούν τα σμήνη των τουριστών που βγάζουν selfie – οι οποίοι είναι τόσο αποφασισμένοι για την καλύτερη λήψη ώστε δεν υπολογίζουν τους κινδύνους.
Οι επισκέπτες την προτιμούν γιατί ήταν η πόλη όπου γυρίστηκε η δημοφιλής κινεζική ρομαντική κομεντί του 2015 «Ερωτευμένες Πόλεις». Νωρίτερα μέσα στον μήνα μια νεαρή Κινέζα έχασε τη ζωή της όταν τη χτύπησε τρένο πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές της πόλης. Ηταν τόσο αποφασισμένη να τραβήξει την τέλεια selfie, που δεν αντιλήφθηκε το επερχόμενο τρένο.
Φυσικά, το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Ιαπωνία. Η σελίδα της Wikipedia που απαριθμεί τους θανάτους και τους τραυματισμούς στις απόπειρες λήψης selfie ανά τον κόσμο είναι πραγματικά εντυπωσιακή – περιγράφει περιστατικά, από κατά λάθος πυροβολισμούς και πνιγμούς μέχρι θάνατο από χειροβομβίδα.
Πρόσφατη βρετανική μελέτη αποκαλύπτει ότι, παγκοσμίως, τα πιο συνηθισμένα περιστατικά τραυματισμών και θανάτων που σχετίζονται με selfies είναι οι πτώσεις από επικίνδυνα ύψη όπως γκρεμούς και οι ακραίες καιρικές συνθήκες. Στη μακάβρια λίστα ακολουθούν οι κατά λάθος πνιγμοί. Κίνητρο για όλες αυτές τις «επικίνδυνες αποστολές» είναι η γοητεία της δημοφιλίας και των «likes» που προσφέρουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σύμφωνα με την Telegraph, οι Αρχές διαφόρων χωρών με πανέμορφα φυσικά τοπία εκδίδουν πλέον ξεκάθαρες οδηγίες για τους τουρίστες, ζητώντας τους να μη διακινδυνεύουν τις ζωές τους για να τραβήξουν την πιο εντυπωσιακή selfie. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και η ακτοφυλακή της Βρετανίας συμβουλεύουν τους επισκέπτες της χώρας να μη βγάζουν «selfies καταιγίδας» κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων.
Ωστόσο τα ρίσκα που παίρνουν οι επίδοξοι φωτογράφοι παραμένουν υψηλά. Το 2015 η ρωσική κυβέρνηση αναγκάστηκε να ξεκινήσει μια καμπάνια με τίτλο «Safe Selfie» μετά από μια σειρά τραγικών περιστατικών, όπως τον αυτοπυροβολισμό μιας 21χρονης την ώρα που επιχειρούσε να τραβήξει selfie με ένα πιστόλι στο χέρι, και τον θάνατο δύο νεαρών ρώσων στρατιωτών που σκοτώθηκαν τραβώντας –παράλληλα με τη selfie– την ασφάλεια μιας χειροβομβίδας.
Για πολλούς influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η τέλεια selfie ισοδυναμεί με μπίζνες, καθώς η λήψη μιας τολμηρής φωτογραφίας είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να ξεχωρίσουν σε μια ήδη κορεσμένη αγορά. Ο τομέας των influencers έχει γίνει σκληρά ανταγωνιστικός την τελευταία δεκαετία, καθώς αναμετρούνται για την προσοχή των ακολούθων τους, έχοντας λίγα δευτερόλεπτα για να τους εντυπωσιάσουν όσο εκείνοι προσπερνούν φωτογραφίες με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του τολμηρού ρώσου εφήβου Αλεξάντερ Ρέμνεφ, του οποίου οι συγκλονιστικές selfies από την κορυφή των πανύψηλων ουρανοξυστών στο Ντουμπάι –ανάμεσά τους και ο ύψους 400 μέτρων Πύργος Πρίνσες– προκάλεσαν αίσθηση το 2014.
Σύμφωνα με την Telegraph, μια βρετανική έρευνα για τον εθισμό στις selfies που διεξήχθη το 2018 απέδειξε ότι όσοι ρισκάρουν τη ζωή τους για μια εντυπωσιακή αυτο-φωτογραφία δεν διαφέρουν από τους τυχοδιώκτες των προηγούμενων αιώνων, όπως τους κυνηγούς θησαυρών ή ανεμοστρόβιλων. Η μόνη διαφορά είναι ότι πλέον υπάρχει η οπτική καταγραφή του ρίσκου.
Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν μία ακόμη παράμετρο σε αυτού του είδους τα ρίσκα: τη χαμηλή αυτοεκτίμηση των εφήβων και των μικρών παιδιών. Μια τολμηρή selfie που προσελκύει χιλιάδες «likes» προσφέρει στους νέους μια μορφή επικύρωσης, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό για διαδικτυακή προσοχή – και οδηγώντας τους σε ολοένα και μεγαλύτερα ρίσκα.
Τα αποτελέσματα αυτού του ανταγωνισμού έχουν θανατηφόρες συνέπειες. Το 2015 ένας άγγλος πεζοπόρος χτυπήθηκε από κεραυνό όταν χρησιμοποίησε το μεταλλικό ραβδί του κινητού του για να τραβήξει μια selfie εν μέσω καταιγίδας. Στην Παμπλόνα της βόρειας Ισπανίας ένας τουρίστας έχασε τη ζωή του όταν ποδοπατήθηκε από ταύρους στη διάρκεια του γνωστού και άκρως επικίνδυνου εθίμου όπου ταύροι αφήνονται να καλπάζουν στους δρόμους της πόλης.
Το 2016 ένας κινέζος επιχειρηματίας που είχε αδυναμία στους θαλάσσιους ίππους επιχείρησε να τραβήξει μια selfie με έναν από αυτούς σε πάρκο άγριας ζωής της πόλης Ρονγκτσένγκ. Ωστόσο το ογκώδες θαλάσσιο θηλαστικό, με βάρος 1,5 τόνων, τον παρέσυρε παιχνιδιάρικα στο νερό του πάρκου, πνίγοντας έτσι τόσο τον τολμηρό επισκέπτη όσο και έναν φύλακα που επιχείρησε να τον σώσει. Το 2024 λιοντάρι ζωολογικού κήπου κατασπάραξε έναν Ινδό που επιχειρούσε να τραβήξει μια selfie.
Πολλοί influencers που παίρνουν τεράστια ρίσκα στις άκρες γκρεμών, σε πανύψηλους ουρανοξύστες και στις οροφές τρένων εν κινήσει έχουν αρχίσει να βρίσκονται αντιμέτωποι με δημόσια κριτική στα σχόλια των ίδιων των ακολούθων τους, τους οποίους προσπαθούν να εντυπωσιάσουν. Αλλά ούτε αυτές οι κριτικές λειτουργούν αποτρεπτικά, καθώς οι δημιουργοί περιεχομένου στα ΜΚΔ προτιμούν το ρίσκο μιας τέλειας φωτογραφίας παρά εκείνο της διαδικτυακής «ανυπαρξίας».
