Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να αποφάσισε να προχωρήσει σε μια επιθετική κίνηση σε βάρος του Μεξικού και του Καναδά, αλλά αυτό που δεν λέει είναι ότι οι κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου επιβάλλουν την αυτόματη επιβολή ισόποσων δασμών (εν προκειμένω 25%) και από τους αμυνόμενους σε βάρος των προϊόντων που εισάγονται από τις ΗΠΑ.

Αυτό το «τανγκό των δασμών» οδηγεί αναπόφευκτα:

1. Στην αύξηση των τιμών των εισαγομένων προϊόντων στις ΗΠΑ, άρα και του πληθωρισμού.

2. Στη μείωση των εισαγωγών, π.χ. τροφίμων από το Μεξικό ή ξυλείας από τον Καναδά, άρα στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ.

3. Στη μείωση των εξαγωγών των ΗΠΑ π.χ. μοτοσικλετών προς το Μεξικό ή αυτοκινήτων προς τον Καναδά, άρα στην επιβάρυνση του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ.

Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ ταράζει τις αγορές καθώς οι δασμοί που ανακοίνωσε τη Δευτέρα (3/3) προκαλούν ανασφάλεια για το μέλλον. Οπως είπε ο αμερικανός πρόεδρος, Καναδάς και Μεξικό «δεν έχουν άλλο περιθώριο ελιγμών» για να αποφύγουν τους τελωνειακούς δασμούς. Παράλληλα τόνισε ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο υπογραφής μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με την Αργεντινή, αποκαλώντας τον πρόεδρο αυτής της λατινοαμερικάνικης χώρας, Χαβιέρ Μιλέι, «σπουδαίο ηγέτη».

Επιπλέον, ο Τραμπ υπέγραψε τη Δευτέρα εκτελεστικό διάταγμα που αυξάνει σε 20% από 10% τους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, επικρίνοντας το Πεκίνο ότι δεν κάνει αρκετά για να περιορίσει τη ροή φαιντανύλης στις ΗΠΑ. Ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι οι τελωνειακοί δασμοί που ανακοινώθηκαν αρχικά την 1η Φεβρουαρίου ως μέτρο για την καταπολέμηση της κρίσης των οπιοειδών στις ΗΠΑ, τίθενται πλέον σε ισχύ λόγω της «ανικανότητας» της Κίνας να «καταπολεμήσει την ροή της φαιντανύλης που πλημμυρίζει τη χώρα μας». 

Οι αναλυτές ανησυχούν. Οι επενδυτές και οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι η νέα εποχή Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα συνδυαστεί με μια περίοδο έντονων προβλημάτων για την αμερικανική οικονομία.

Σε ανάλυσή του ο Economist σημειώνει πως ένας σημαντικός δείκτης καταναλωτικού κλίματος που δημοσιεύεται από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν έπεσε κατακόρυφα τον Φεβρουάριο, υποχωρώντας στο χαμηλότερο επίπεδό του από το 2023. Ενας άλλος δείκτης που μετρά τις προσδοκίες των καταναλωτών και δημοσιεύεται από το Conference Board, έναν όμιλο επιχειρηματικών ερευνών, παρουσίασε μια παρόμοια, κατακόρυφη πτώση τον Φεβρουάριο, φθάνοντας σε ένα επίπεδο που υποδηλώνει επερχόμενη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Οι ανησυχίες του επενδυτικού κοινού αφορούν επίσης το ενδεχόμενο ανάκαμψης του πληθωρισμού, που απορρέει και αυτός από τους δασμούς του Τραμπ. Και δεν ανησυχούν μόνο τα μικρά «ψάρια» των αγορών. Οπως αναφέρει η βρετανική Telegraph, ο δισεκατομμυριούχος Ρέι Ντάλιο προβλέπει ότι η χαμηλή φορολογία και οι υψηλές δαπάνες θα προκαλέσουν οικονομική κατάρρευση. Ο επικεφαλής του hedge fund Bridgewater Associates προβλέπει ότι θα επέλθει δημοσιονομικό «έμφραγμα» στις ΗΠΑ που θα ωθήσει το χρέος των ΗΠΑ σε μη βιώσιμα επίπεδα και θα προκαλέσει μια μεγάλη οικονομική κατάρρευση πριν από το τέλος της θητείας του νυν προέδρου.

Ο Ντάλιο, μιλώντας στο podcast Odd Lots του Bloomberg, σχολίασε: «Οταν επέλθει αυτού του είδους η καρδιακή προσβολή, τότε θα διαπιστώσετε ότι οι ψηφοφόροι δεν θα είναι πολύ χαρούμενοι. Θα μοιάζει πολύ με τη δεκαετία του 1970, η οποία έμοιαζε πολύ με τη δεκαετία του 1930». H Telegraph θυμίζει ότι «η Αμερική κατελήφθη από “στασιμοπληθωρισμό” τη δεκαετία του 1970, όταν τα τεράστια χρέη από τον πόλεμο του Βιετνάμ και τα εσωτερικά κοινωνικά προγράμματα των ΗΠΑ συνδυάστηκαν με χαμηλή ανάπτυξη και ανάγκασαν τον Ρίτσαρντ Νίξον να απομακρυνθεί από τον κανόνα χρυσού. Τη δεκαετία του 1930 οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν τη Μεγάλη Υφεση, μια μακρά οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από το Κραχ της Γουόλ Στριτ το 1929, όταν ο πανικός στην αγορά οδήγησε σε πτώση της αξίας του αμερικανικού χρηματιστηρίου κατά 90%».

Βεβαίως, δεν βρισκόμαστε εκεί. Αλλά υπάρχουν ανησυχίες οι οποίες σύμφωνα με τον Economist μπορεί ήδη να διαχέονται στην πραγματική συμπεριφορά των δρώντων στην αμερικανική οικονομία. Οι λιανικές πωλήσεις τον Ιανουάριο ήταν απροσδόκητα αδύναμες, με τις καταναλωτικές δαπάνες να μειώνονται κατά 0,5% σε πραγματικούς όρους σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μείωση των τελευταίων –σχεδόν– τεσσάρων ετών. Υπάρχουν επίσης μικρές ρωγμές στην αγορά εργασίας: οι αρχικές αιτήσεις για το επίδομα ανεργίας αυξήθηκαν την περασμένη εβδομάδα στις 242.000, φτάνοντας στο υψηλότερό τους επίπεδο από τον Οκτώβριο.

Οι επενδυτές αντιλαμβάνονται το ζοφερό κλίμα σύμφωνα με τη βρετανική επιθεώρηση. Οι τιμές των μετοχών αυξήθηκαν έντονα μετά την εκλογική νίκη του Τραμπ, καθώς ανέμεναν την ατζέντα του για την απορρύθμιση και τη μείωση των φόρων. Πιο πρόσφατα, όμως, η αγορά έχει κινηθεί καθοδικά, υποχωρώντας κατά 2% τον τελευταίο μήνα.

Ενας «ανιχνευτής υψηλής συχνότητας για την πορεία του ΑΕΠ» όπως τον αποκαλεί ο Economist και ο οποίος δημοσιεύεται από το υποκατάστημα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στην Ατλάντα, δείχνει συρρίκνωση κατά 1,5% το πρώτο τρίμηνο του 2025, κάτι που σηματοδοτεί μια απότομη αντιστροφή σε σχέση με πριν από λίγες εβδομάδες. Βεβαίως είναι ακόμα νωρίς για ασφαλείς εκτιμήσεις.

Από την άλλη πλευρά, η αμερικανική πραγματική οικονομία επηρεάζεται από τις κινήσεις του ενοίκου του Οβάλ Γραφείου. Η αγορά ακινήτων, ένας σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας της οικονομικής υγείας, δέχεται πιέσεις από τα υψηλά επιτόκια. Τον Ιανουάριο οι εκκρεμείς πωλήσεις κατοικιών υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2001, όταν η Εθνική Ενωση Κτηματομεσιτών άρχισε να συλλέγει τέτοια στοιχεία.

Μερικά σημάδια υποδηλώνουν σύμφωνα με τον Economist την πιθανή όξυνση των ανησυχιών τους επόμενους μήνες. Ο Τραμπ αυξάνει τους δασμούς τόσο σε φίλους όσο και σε εχθρούς, κάνοντας μια πολύ πιο επιθετική στροφή προς τον προστατευτισμό σε σχέση με την πρώτη θητεία του. Καθώς οι υψηλότερες τιμές επιβαρύνουν την κατανάλωση και τη μεταποίηση, οι δασμοί του θα μπορούσαν να κόψουν μια ποσοστιαία μονάδα από τον ρυθμό ανάπτυξης της Αμερικής, σύμφωνα με τους αναλυτές της Morgan Stanley. Παράλληλα, οι δείκτες αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις ενδέχεται να αναβάλουν την πραγματοποίηση επενδύσεων.

Πολλοί επενδυτές εξακολουθούν να ελπίζουν ότι ο Τραμπ θα μειώσει τους φόρους και θα μειώσει τη γραφειοκρατία. Ωστόσο, η ισορροπία των κινδύνων φαίνεται να μετατοπίζεται, επιμένει ο Economist. Το σχέδιο προϋπολογισμού που εγκρίθηκε από τους Ρεπουμπλικανούς στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 25 Φεβρουαρίου θα παρατείνει τις περισσότερες από τις φορολογικές περικοπές του κ. Τραμπ που έγιναν το 2017 χωρίς να υπάρξουν νέες. Αναλυτές εκτιμούν ότι το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής θα μπορούσε να είναι μια δημοσιονομική πολιτική που θα διατηρεί το έλλειμμα τεράστιο –περίπου στο 7% του ΑΕΠ– χωρίς όμως να προσφέρει ιδιαίτερη επιπλέον ώθηση στην οικονομία.

Εν τω μεταξύ, οι προσπάθειες του Ελον Μασκ και του υπουργείου Κυβερνητικής Αποδοτικότητας να μειώσει το μέγεθος της δημόσιας διοίκησης δημιουργούν χαοτικές εντυπώσεις. Η συρρίκνωσή του φαίνεται να δημιουργεί περιορισμένες εξοικονομήσεις αλλά εκτεταμένες διαταραχές στις κυβερνητικές λειτουργίες, από τη διαχείριση των εθνικών πάρκων, μέχρι την κατανομή της κοινωνικής βοήθειας.

«Μερικές ευρύτερες τάσεις μπορεί επίσης να λειτουργούν εναντίον του Τραμπ» σημειώνει το βρετανικό περιοδικό και εξηγεί:

—Οι καταναλωτές έχουν εξαντλήσει τα επιπλέον μετρητά που συγκέντρωσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19, οπότε μπορεί να χρειαστεί να αρχίσουν να αποταμιεύουν και πάλι περισσότερο, γεγονός που θα μειώσει τις δαπάνες.

—Οι απίστευτα γενναιόδωρες αποτιμήσεις των αμερικανικών μετοχών, ιδίως των τεχνολογικών κολοσσών που άνθησαν τα τελευταία χρόνια, είναι ευάλωτες σε μια διόρθωση – κάτι που θα μπορούσε να βλάψει περαιτέρω το καταναλωτικό και επιχειρηματικό κλίμα.

—Η αγορά ακινήτων θα παραμείνει υπό πίεση όσο τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων φλερτάρουν με το 7%, που δεν απέχει πολύ από το υψηλότερο επίπεδό τους εδώ και δύο δεκαετίες.

Το συμπέρασμα της βρετανικής επιθεώρησης είναι πως ανεξάρτητα από το ποιος βρίσκεται στην εξουσία, τάσεις όπως αυτές θα προμήνυαν βραδύτερη ανάπτυξη. «Με έναν επιθετικό και αλλοπρόσαλλο προστατευτισμό στον Λευκό Οίκο, η επιβράδυνση μπορεί να έρθει νωρίτερα και να είναι πιο έντονη» τονίζει ο Economist.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News