Ενα μέχρι σήμερα άγνωστο μυθιστόρημα ενός από τους πιο επιδραστικούς μεταπολεμικούς δημοσιογράφους της Ευρώπης, το οποίο αποτυπώνει το μεθυστικό αλλά εύθραυστο πνεύμα των τελευταίων ημερών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, κυκλοφόρησε στη Γερμανία μετά την ανακάλυψη του χειρογράφου από τα παιδιά του στο γραφείο του.

Οπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian, το μυθιστόρημα «Αποχωρισμός» του Σεμπάστιαν Χάφνερ, πάνω από εννέα δεκαετίες μετά τη συγγραφή του, έχει εκτοξευθεί στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ του Spiegel (η γερμανική αντίστοιχη εκείνης των New York Times) μετά την έκδοσή του στις αρχές του Ιουνίου.

Ο Χάφνερ, ο οποίος διέφυγε από το ναζιστικό Βερολίνο μαζί με την εβραία αρραβωνιαστικιά του το 1938, είχε γνωρίσει άμεση επιτυχία το 1940 με το διεισδυτικό προπολεμικό κλασικό βιβλίο του «Γερμανία: Τζέκιλ και Χάιντ». Λέγεται ότι ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε ζητήσει από τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του να το διαβάσουν για να κατανοήσουν το μέγεθος της ναζιστικής απειλής.

Στη Βρετανία ο Χάφνερ άλλαξε το όνομά του (Ράιμουντ Πρέτσελ) για να προστατεύσει την οικογένειά του που ζούσε ακόμα στη Γερμανία, και συνέχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στο Λονδίνο για την εφημερίδα Observer. Επιστρέφοντας στο Βερολίνο το 1954, όπου εργάστηκε ως εξέχων αρθρογράφος στο περιοδικό Stern, αναγνωρίστηκε ως ένας από τους κορυφαίους αναλυτές του ναζισμού και των αιτιών της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία.

Ο 86χρονος γιος του, Ολιβερ Πρέτσελ, αναφέρει ότι η οικογένειά του σκεφτόταν επί χρόνια αν θα κυκλοφορούσε τον «Αποχωρισμό» μετά τον θάνατο του Χάφνερ στο Βερολίνο το 1999, σε ηλικία 91 ετών. Ανησυχούσαν, λέει, ότι το ερωτικό μυθιστόρημα ίσως επισκίαζε τη λαμπρή φήμη του πατέρα του ως σημαντικού πολιτικού σχολιαστή.

«Η αδελφή μου δεν θεώρησε το μυθιστόρημα ιδιαιτέρως καλό», λέει στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung ο Πρέτσελ, ο οποίος εργάζεται ως καθηγητής μαθηματικών στο Λονδίνο. «Αρχικά συμμεριζόμουν κάπως αυτή την άποψη, αλλά όταν το ξαναδιάβασα και αφού άρχισα να το μεταφράζω στα αγγλικά, ξαφνικά συνειδητοποίησα πόσο ευρηματικά δομημένο ήταν», συμπληρώνει.

Οι κριτικοί φαίνεται να συμφωνούν μαζί του. Στη Γερμανία έχουν επαινέσει το έργο των 181 σελίδων, αποκαλώντας το «αναπάντεχο λογοτέχνημα», με «εντυπωσιακά γρήγορο, ανάλαφρο και ζωντανό κείμενο» και «ένα όμορφο βιβλίο με νεανική λάμψη και μεγάλη συναισθηματική επίδραση».

Το μυθιστόρημα, που διαδραματίζεται την τελευταία ημέρα μιας δίμηνης παραμονής στο Παρίσι του πρωταγωνιστή και της ερωτικής συντρόφου του, προτού αναγκαστούν να επιστρέψουν σε ένα Βερολίνο που έχει κατακλυστεί από αυξανόμενο αίσθημα φόβου και πολιτικής αβεβαιότητας, είναι «σοκαριστικά διαυγές», σύμφωνα με τη βιβλιοκριτικό της Süddeutsche Zeitung, Μαρί Σμιτ.

Η νουβέλα αντανακλά την ίδια «έντονη ιστορική επίγνωση που εξέπληξε και γοήτευσε τον κόσμο» ένα άλλο μεταθανάτιο βιβλίο του Χάφνερ, «Η Ιστορία ενός Γερμανού», προσθέτει η Σμιτ. Το βιβλίο γράφτηκε το 1939, αλλά δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 2000 και στα αγγλικά το 2002, με τον τίτλο «Αψηφώντας τον Χίτλερ».

Στο εν λόγω μυθιστόρημα είχε αποδοθεί η ενδελεχής διάψευση των επανειλημμένων ισχυρισμών των γερμανών συνομηλίκων του Χάφνερ ότι δεν γνώριζαν τίποτα για τα ναζιστικά εγκλήματα. Το «Τζέκιλ και Χάιντ» εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1996 με τον τίτλο «1939: Η Γερμανία εκ των Εσω». Και τα δύο βιβλία έφτασαν στην κορυφή των γερμανικών λιστών με τα μπεστ σέλερ μετά την έκδοσή τους.

Ο Χάφνερ ήταν μόλις 24 ετών όταν έγραψε τον «Αποχωρισμό» μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες – μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου του 1932, λίγους μήνες προτού οι Ναζί ανέλθουν στην εξουσία. Οι προσπάθειές του να το εκδώσει απέτυχαν. Ο αφηγητής του, Ράιμουντ, είναι μαθητευόμενος δικηγόρος που καπνίζει Gitanes Rouge και διαβάζει βιβλία του βρετανού συγγραφέα Αλντους Χάξλεϊ.

Την άνοιξη του 1931 συναντά στο Παρίσι την Τέντι, η οποία έχει φύγει από το Βερολίνο, όπου «η κρίση δεν είχε ακόμη εφευρεθεί». Ο χαρακτήρας της Τέντι πιστεύεται ότι βασίζεται στη Γερτρούδη Τζόζεφ, μια Εβραία από τη Βιέννη με την οποία ο Χάφνερ ήταν ερωτευμένος.

Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο με τίτλο «Αψηφώντας τον Χίτλερ», ο Χάφνερ περιγράφει πώς η Τζόζεφ επέστρεψε στο ναζιστικό Βερολίνο από το Παρίσι για τελευταία φορά το καλοκαίρι του 1933, φέρνοντας μαζί της «έναν αέρα που μπορούσε κανείς να αναπνεύσει, και τον οποίο εισέπνεε με λαιμαργία». Στον «Αποχωρισμό» ο Ράιμουντ περιγράφει το αυξανόμενο προαίσθημα ότι σύντομα θα επέστρεφε «σε ένα παγωμένο Βερολίνο».

Ο Χάφνερ και η Τζόζεφ, οι οποίοι κατά τη διάρκεια του πολέμου κατέληξαν στη Σουηδία, διατήρησαν επαφή μέχρι το τέλος της ζωής τους. Συνολικά 20 επιστολές του προς εκείνη βρέθηκαν στην κατοχή της μετά τον θάνατό της.

Protagon Team

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News