Ενα προϊστορικό λίθινο «κουτί ζωγραφικής», το οποίο περιέχει την παλαιότερη μπλε βαφή που έχει βρεθεί ποτέ στην Ευρώπη, ανακαλύφθηκε στη νοτιοδυτική Γερμανία. Η ανακάλυψη αυτή εξέπληξε τους αρχαιολόγους, καθώς σχεδόν όλες οι παλαιολιθικές ζωγραφιές που έχουν βρεθεί, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, είχαν δημιουργηθεί κυρίως με κόκκινη, λευκή, κίτρινη και μαύρη βαφή. Από τα χιλιάδες έργα τέχνης της Λίθινης Εποχής που έχουν ανακαλυφθεί σε κάθε κατοικημένη ήπειρο, μόνο μια κοινότητα είχε χρησιμοποιήσει μπλε χρώμα – σε προϊστορικά σιβηρικά ειδώλια.

Η σχεδόν μηδενική χρήση του μπλε υποδηλώνει ότι το χρώμα χρησιμοποιούνταν κυρίως σε βραχυχρόνιες εφαρμογές, όπως για διακόσμηση του σώματος ή υφασμάτων. Να σημειωθεί ότι τα ορυκτά για την παραγωγή μπλε χρωμάτων είναι πιο σπάνια από τις πηγές για άλλα βασικά χρώματα.

Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά του ο βρετανικός Independent, το μπλε χρώμα στο κουτί που βρέθηκε στη Γερμανία παρασκευάστηκε από το ορυκτό αζουρίτη. Οταν χρησιμοποιούνταν για ζωγραφική πάνω σε ανθρώπινο δέρμα, ρούχα ή ξύλινες μάσκες, το μπλε πιθανώς είχε συγκεκριμένο συμβολικό σκοπό ή κάποιας μορφής προστατευτική σημασία.

Το χρώμα στο κουτί παρασκευάστηκε πριν από περίπου 14.000 χρόνια δίπλα στον παραπόταμο του Ρήνου, Mάιν, περίπου 16 χλμ. ανατολικά της Φρανκφούρτης. Το κουτί, ένα φυσικό λίθινο σκεύος διαμέτρου 20 εκατοστών, μπορούσε να χωρέσει το πολύ 30 κυβικά εκατοστά βαφής. Η βαφή αποτελούνταν από θρυμματισμένο αζουρίτη, ένα ορυκτό με βάση τον χαλκό, που βρίσκεται στη Γερμανία και σε πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη.

Παρ’ όλο που το αντικείμενο βρέθηκε σε ανασκαφή πριν από περίπου 50 χρόνια, το μπλε χρώμα που περιείχε ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια επιστημονικών ερευνών το 2023 και το 2024. Η ερευνητική ομάδα δημοσίευσε τη μελέτη της στην επιθεώρηση Antiquity.

Αρχαιότερες χρήσεις

Ενα άλλο πιθανό παράδειγμα χρήσης μπλε χρώματος προήλθε από τα Καυκάσια Ορη, στη Γεωργία, και η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε μόλις πριν από τέσσερις μήνες στην επιθεώρηση PLOS One. Σύμφωνα με αυτήν, πριν από περίπου 33.000 χρόνια οι άνθρωποι επεξεργάζονταν ένα φυτό που συνδέεται συχνά με την παρασκευή μπλε χρώματος.

Επιπλέον, σύμφωνα με μια σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη (2017), πριν από περίπου 20.000 χρόνια κάτοικοι της Σιβηρίας παρασκεύαζαν μπλε χρώμα για να βάφουν ειδώλια, συμπεριλαμβανομένων στυλιζαρισμένων, τελετουργικών οστέινων γυναικείων μορφών.

Αναμένεται τώρα να ξεκινήσει η αρχαιολογική αναζήτηση και άλλων δειγμάτων μπλε χρώματος σε αντικείμενα της Λίθινης Εποχής. Τα τελευταία πέντε-δέκα χρόνια οι επιστημονικές τεχνικές έχουν προχωρήσει αρκετά ώστε να εντοπίζουν αρχαίες χρωστικές που προηγουμένως ήταν αόρατες. Οι νέες μέθοδοι αναμένεται να προσφέρουν μια πιο… πολύχρωμη εικόνα του ξεχασμένου κόσμου της Λίθινης Εποχής.

Το χρωματικό παγόβουνο

Το προϊστορικό κουτί ζωγραφικής και η χρωστική βρέθηκαν σε έναν παλαιολιθικό καταυλισμό δίπλα στο ποτάμι. Εκτός από το κουτί, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πολλά λίθινα εργαλεία και βέλη, καθώς και έναν κύκλο από πέτρες που χρησιμοποιούνταν για να στερεώνουν το περίγραμμα μιας κυκλικής σκηνής.

Η δρ Ιζι Βίσερ, καθηγήτρια στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Σπουδών Κληρονομιάς του Πανεπιστημίου Ααρχους και επικεφαλής της ομάδας που ανακάλυψε το μπλε χρώμα, δήλωσε ότι πιθανότατα πρόκειται για «την κορυφή ενός προϊστορικού παγόβουνου χρωμάτων»

Τα μέλη της οικογένειας που ζούσε εκεί μάλλον δεν ήταν πρόγονοι των σύγχρονων Ευρωπαίων. Πιθανώς να συγκαταλέγονταν στους τελευταίους επιζώντες μιας μεγάλης πολιτιστικής ομάδας της Λίθινης Εποχής, γνωστής ως Magdalenians.

«Η έρευνά μας ξεκίνησε τη διαδικασία διεύρυνσης της γνώσης μας σχετικά με τη χρήση του χρώματος στα προϊστορικά χρόνια. Η γκάμα των χρωμάτων εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν σίγουρα πολύ πιο ευρεία από ό,τι πιστεύαμε. Η ανακάλυψη του μπλε χρώματος είναι πιθανότατα μόνο η κορυφή του προϊστορικού χρωματικού παγόβουνου. Ελπίζουμε ότι οι νέες τεχνικές ανίχνευσης σε ατομικό και μοριακό επίπεδο θα μας επιτρέψουν, για πρώτη φορά, να αποκαλύψουμε τον κόσμο της Εποχής του Λίθου σε πλήρη χρώμα», ανέφερε η δρ Βίσερ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News