Κάθε τόσο η Ευρώπη αφυπνίζεται και μετράει τις αργίες του εργαζόμενου πληθυσμού της. Πόσες είναι ανά χώρα, πόσες θα έπρεπε να είναι, πόσο επηρεάζουν την παραγωγικότητα. Τελευταία στη χρονική σειρά ήταν η Γαλλία, ή μάλλον ο πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος εμφανίστηκε αποφασισμένος να μειώσει κατά δύο τις δημόσιες αργίες: τη Δευτέρα του Πάσχα, καθώς (λένε) δεν έχει «καμία θρησκευτική σημασία» (μόνο η Κυριακή του Πάσχα έχει, με άλλα λόγια), και την 8η Μαΐου, κατά την οποία γιορτάζεται το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη – είναι η Ημέρα της Νίκης.
Ο Μπαϊρού εξέλιπε πολιτικά, πλην όμως το ερώτημα αιωρείται, ταλανίζοντας τη Γαλλία και όχι μόνο, σηκώνοντας σκόνη γύρω από το θέμα.
Βασική πληροφορία για την όλη συζήτηση είναι ότι στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεν υπάρχει «κανόνας» για τα κράτη-μέλη. Υπάρχουν βεβαίως κοινές αργίες, όπως η Πρωτοχρονιά και η Πρωτομαγιά, ωστόσο κάθε χώρα έχει τις δικές της γιορτές, επετείους και σημαντικές ημέρες, τουτέστιν αργίες.
Αντίθετα από ό,τι θα υπέθετε κανείς, ιδίως εκείνοι που βλέπουν τη χώρα σαν τεμπέλικο τζιτζίκι, η Ελλάδα δεν φιγουράρει στις πρώτες θέσεις του καταλόγου των χωρών με τις περισσότερες αργίες. Εχει 12 επίσημες αργίες πανελλαδικώς τον χρόνο, με τη Γαλλία –ενδεικτικά– να έχει 13, το Λουξεμβούργο και τη Σουηδία 11, και την πρωταθλήτρια Κύπρο 15.
Το γράμμα του Νόμου
Οι ελληνικές αργίες διαιρούνται σε υποχρεωτικές και αργίες κατ’ έθιμο (χώρια οι ημιαργίες) και καθιερώθηκαν με νόμο το 1981 –μη βιαστείτε, δεν ήταν επίτευγμα ΠΑΣΟΚ–, ενώ νόμοι, πολύ πρόσφατοι σχετικά, μετέτρεψαν κάποιες από αυτές σε υποχρεωτικές. Σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας που από τον Νόμο έχουν καθοριστεί και κατά τις οποίες απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική εμπορική εργασία, επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και η απασχόληση των μισθωτών, είναι οι εξής:
- Η 1η Ιανουαρίου, η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021
- Η 6η Ιανουαρίου (εορτή των Θεοφανείων), η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021
- Η 25η Μαρτίου
- Η Δευτέρα του Πάσχα
- Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου)
- Η γιορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25 Δεκεμβρίου)
- Η δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων (26η Δεκεμβρίου), η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 42 του Ν. 4554/2018
- Η 1η Μαΐου, η οποία, δυνάμει του άρθρου 14 του Ν. 4468/2017, ορίστηκε ως ηµέρα υποχρεωτικής αργίας.
- Η 28η Οκτωβρίου, η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021, ενώ μέχρι τη δημοσίευση του νόμου είχε χαρακτήρα προαιρετικής αργίας.
Με αποφάσεις του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μπορούν να ορίζονται και άλλες εορτές, μέχρι πέντε κατ’ έτος, ως ημέρες υποχρεωτικής ή προαιρετικής αργίας ανά την επικράτεια. Εφόσον πρόκειται για τοπικές αργίες, η αρμοδιότητα ανήκει στους περιφερειάρχες. Με την ίδια διαδικασία δύνανται να καταργούνται ή να αλλάζουν οι προβλεπόμενες αργίες (άρθρο 60 Ν. 4808/2021).
Βεβαίως, τις αργίες οι Ελληνες τις τιμούν. Τις διαφυλάσσουν ως κόρη οφθαλμού – το πότε «πέφτουν», δε, με κορυφαίο το Πάσχα, αποτελεί λατρεμένη ενασχόληση πλείστων όσων κάθε Πρωτοχρονιά, ενώ αν η αργία τύχει και συμπέσει με Σάββατο ή Κυριακή ακολουθεί θρήνος.
Στη δική μας περίπτωση, ουδείς διανοείται να μη γιορτάσει την 28η Οκτωβρίου και την 25η Μαρτίου – οι μαθητές τις μπερδεύουν, αλλά όσοι ξέρουν περί τίνος πρόκειται είναι εθνικώς υπερήφανοι, και πάντως όλοι χαίρονται για την ημέρα ξενοιασιάς.
Οπως, επίσης, είναι ιεροσυλία να μην τιμήσουν την Καθαρά Δευτέρα, μέρα νηστείας, εκτός από αργίας, κατά την οποία, βάσει της χριστιανικής θρησκείας, οι πιστοί καθαρίζονται πνευματικά και σωματικά. Το γεγονός ότι κάποιοι «κολλούν» μέρες πλάι στην αργία επεκτείνοντάς την, για να ξαποστάσουν από τον εργασιακό μόχθο, να διασχίσουν θάλασσες ή να σκαρφαλώσουν σε βουνά, δεν είναι δα και προς ψόγο. Ολοι χρειαζόμαστε τις ανάσες μας.
Το ελληνικό έθνος τις δικαιούται άλλωστε τις αργίες του. Δεν είναι Λουξεμβούργο, χώρα που ενδεχομένως βασανίζεται από ενοχές για δαύτες. Η Ελλάδα έχει πολεμήσει, έχει πει «όχι» σε κατακτητές (σ.σ.: Anniversary of the «Ochi», που λέει και ο σχετικός πίνακας του ΕURES, European Employment Services), έχει έθιμα ισχυρά, θρησκευτικής υφής. Ούτε για αστείο δεν θα μπορούσε ο Μπαϊρού να ξεστομίσει την κατάργηση της Δευτέρας του Πάσχα στην ημεδαπή – ποιος χωνεύει άλλωστε νωρίτερα κοκορέτσι και αρνάκι σούβλας…
Από την άλλη πλευρά, οι Ευρωπαίοι δεν τα ξέρουν όλα – κρύβετε λόγια, διότι οι καιροί είναι χαλεποί. Μας μετρούν με 12 αργίες ετησίως, ενώ εμείς έχουμε περισσότερες. Μην αισθάνεστε άσχημα, και οι Ελβετοί το κάνουν. Καντόνι εδώ, καντόνι εκεί, ευκαιρία βρίσκουν με τις τοπικές γιορτές και ξαμολιούνται στις Αλπεις.
Εξηγούμαστε: Πάρτε φερειπείν τα Δωδεκάνησα. Η Σύμη γιορτάζει την απελευθέρωσή τους στις 8 Μαΐου 1945 – και δικαίως, αφού πρόκειται για την επίσημη παράδοση των Δωδεκανήσων από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής στους Συμμάχους.
Ή την 26η Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, πολιούχος της οποίας είναι ο Αγιος Δημήτριος. Θέλετε υποδιαίρεση; Ακόμη και ο Δήμος Ψυχικού, που έχει προστάτη τον ίδιο άγιο, κρατάει κλειστά τα σχολεία της περιοχής και οι μαθητές (με τους γονείς τους) περνούν χάρμα για κανένα τετραήμερο – με το Σαββατοκύριακο μέσα.
Η Ζάκυνθος έχει τον Αγιο Διονύσιο στις 17 Δεκεμβρίου, στην Πάτμο είναι αργία η 16η Μαρτίου, στο όνομα του Οσίου Χριστοδούλου… Τα παραδείγματα πολλά, ων ουκ έστιν αριθμός.
Η διαμάχη των οικονομολόγων
Πώς μεταφράζεται με οικονομικούς όρους η κατάργηση των αργιών; Εχει νόημα να συζητούν ηγέτες, να ερίζουν πανεπιστημιακοί, να δυσαρεστούνται πολίτες, στην προοπτική του «ψαλιδιού» στις αργίες; Είναι αρκετοί οι ηγέτες που επικαλούνται δημοσιονομική στενότητα και χαμηλή παραγωγικότητα και έχουν βαλθεί να τις μειώσουν. Ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ έχει στηλιτεύσει τις «υπερβολικά πολλές αργίες» στις Ηνωμένες Πολιτείες, που κοστίζουν «δισεκατομμύρια δολάρια».
Ο Μπαϊρού είχε ισχυριστεί ότι η προτεινόμενη κατάργηση των δύο αργιών θα έφερνε φορολογικά έσοδα προερχόμενα από την οικονομική δραστηριότητα, συμβάλλοντας σε εξοικονόμηση περίπου 44 δισ. ευρώ. Το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών της Γαλλίας είχε, όμως, άλλη γνώμη: η ώθηση στην οικονομία θα ήταν μόλις 0,06%.
Γνώστες εκτιμούν ως ενδεικτικό το παράδειγμα της Δανίας, η οποία το 2023 κατάργησε την Ημέρα Προσευχής, που γιορτάζεται την τέταρτη Παρασκευή μετά το Πάσχα. Στόχος η ενίσχυση της παραγωγής και η χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών. Η πράξη έδειξε –βάσει εκτίμησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου– ότι η κατάργηση αύξησε μόνο κατά 0,01-0,06% το ΑΕΠ της χώρας.
Για την κοινωνική αναταραχή και το πολιτικό κόστος ας μη μιλήσουμε. Η Πορτογαλία έκρινε σκόπιμο εν μέσω κρίσης οικονομικής να καταργήσει από το 2013 τέσσερις αργίες για διάστημα πέντε ετών – και όχι δια παντός. Καθώς κάποιες από αυτές ήταν θρησκευτικού χαρακτήρα, όπως το Corpus Christi, 60 ημέρες μετά το Πάσχα, η χώρα μπήκε σε σειρά διαπραγματεύσεων ακόμη και με το Βατικανό. Τελικά, τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2016, άλλη κυβέρνηση, σοσιαλιστική, επανέφερε πρόωρα και τις τέσσερις αργίες, ανατρέποντας ένα «βαθιά αντιλαϊκό μέτρο».
Οι φωνές που διαφωνούν δεν είναι λίγες. Μυημένοι επισημαίνουν ότι η απουσία αργιών δεν έχει ισχυρό αποτύπωμα στην ανάπτυξη. Οι ίδιοι εκτιμούν μάλιστα ότι άλλες μεταβλητές είναι αυτές που επηρεάζουν την εξίσωση της παραγωγικότητας: οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, η τεχνολογία, οι επενδύσεις κεφαλαίων.
Με διαφορετική οπτική, πολλοί είναι εκείνοι που υμνούν τα οφέλη από τις αργίες, υπογραμμίζοντας ότι χωρίς αυτές οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν να εξουθενωθούν ψυχικά και σωματικά. Αντιπροτείνουν, δε, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης με άλλους τρόπους, όπως αύξηση των ωρών εργασίας. Ηχηρό παράδειγμα η Γερμανία: κεντρικό αφήγημα του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς για να πάρει μπρος η οικονομία είναι ότι οι Γερμανοί πρέπει να δουλέψουν περισσότερο.
Για την Ιστορία, και για να μην πάει ο νους σας στο κακό, η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση παγκοσμίως ως προς τις περισσότερες ώρες εργασίας την εβδομάδα.
