Στις 28 Απριλίου 1945 οι μονάδες του Κόκκινου Στρατού μάχονται ήδη κοντά στο κέντρο του Βερολίνου, σε μια από τις τελευταίες πράξεις της ναζιστικής πτώσης. Συνολικά 2 εκατομμύρια στρατιώτες είναι έτοιμοι για την τελική επίθεση υπό τις διαταγές των στρατηγών Ζούκοφ και Κόνιεφ, απέναντι σε μόλις μερικές χιλιάδες Γερμανών. Δεκαέξι μέτρα κάτω από το έδαφος, στο κρησφύγετο της Καγκελαρίας, βρίσκεται ο Χίτλερ.
«Ενα σωματικό και ψυχικό ράκος, χωρίς δύναμη για να επιβληθεί, μη έχοντας λογική για να πείσει και μηχανικά μέσα για να εκτελέσουν τις εντολές του, παρέμενε μέσα στο γενικό χάος που ο ίδιος είχε προκαλέσει, ο μοναδικός ηγέτης [από όλους τους ναζί] οι διαταγές του οποίου εμμέσως εισακούονταν» γράφει ο βρετανός ιστορικός Χιου Τρέβορ Ρόπερ στο «Χίτλερ – οι τελευταίες μέρες» (εκδ. Ιωλκός, 2005, μτφ. Στέλιος Χουρμουζιάδης).
Ο παρηκμασμένος ηγέτης έχει ακούσει στις 20 του μήνα τον Γκέμπελς να φωνάζει «θα νικήσουμε», αλλά πλέον διαισθάνεται το τέλος που επέρχεται. Ειδικά όταν, στις 23 του μήνα, μαθαίνει ότι ο Χίμλερ επιχειρεί να διαπραγματευτεί τη συνθηκολόγηση με τους Συμμάχους. Είναι το γεγονός που του προσφέρει το τέλειο άλλοθι: ο ίδιος, οι επιτελείς του και όλο το γερμανικό έθνος έχουν πέσει θύματα «προδοσίας». Αυτή είναι η λέξη που κυκλοφορεί στο υπόγειο κρησφύγετο, δίνοντας μια ψευδαίσθηση αντοχής: πώς να αντεπιτεθείς και να κερδίσεις όταν σε έχουν προδώσει οι πρώην συνεργάτες;
Τη νύχτα της 28ης Απριλίου, λοιπόν, διαγράφει τον Χίμλερ από διάδοχό του και βάζει μπρος το ύστατο σχέδιο. Δέκα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα βρίσκεται στην αίθουσα συσκέψεων υπαγορεύοντας την «πολιτική διαθήκη» του στη γραμματέα του Τράουντλ Γιούνγκε. Διατυπώνει τις τελευταίες κατηγορίες εναντίον των Εβραίων –αυτοί, λέει, ξεκίνησαν τον πόλεμο που ο ίδιος ή το Τρίτο Ράιχ ποτέ δεν θα ξεκινούσαν– και υπαγορεύει τη προσωπική διαθήκη του, αποκαλύπτοντας ότι θα παντρευτεί την Εύα Μπράουν και θα αυτοκτονήσουν μαζί: «Εγώ και η σύζυγός μου επιλέγουμε τον θάνατο για να ξεφύγουμε από την ντροπή της καθαίρεσης και της παράδοσης. Είναι επιθυμία μας να καούν αμέσως τα σώματά μας».
Μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα (28ης προς 29η Απριλίου) καλεί στο Καταφύγιο τον έμπιστό του Βάλτερ Βάγκνερ, επιθεωρητή περιφερείας, για να τελέσει τον γάμο του με την επί μακρόν ερωμένη του. Η τελετή πραγματοποιείται με συνοπτικές διαδικασίες στη μικρή αίθουσα συσκέψεων ή αλλιώς «αίθουσα του χάρτη». Παρόντες είναι επίσης ο Γκέμπελς και ο Μάρτιν Μπόρμαν, επικεφαλής της Καγκελαρίας, ως μάρτυρες. Ο νευρικός Βάγκνερ ζητά τόσο από τη νύφη όσο και από τον γαμπρό να επιβεβαιώσουν ότι είναι «καθαρής καταγωγής της αρίας φυλής και απαλλαγμένοι από κληρονομικές ασθένειες». Η νύφη φοράει μακρύ μαύρο φόρεμα, ρολόι με διαμάντια, χρυσό βραχιόλι και κολιέ με τοπάζι.
Μετά τα συγχαρητήρια των παρευρισκομένων ακολουθεί το γαμήλιο γεύμα, αλλά η ατμόσφαιρα αλλάζει όταν ο Χίτλερ αρχίζει να μιλά για το σχέδιο αυτοκτονίας. Εχει φτάσει το τέλος του εθνικοσοσιαλισμού, φέρεται να λέει, και δεν υπάρχει ελπίδα να αναβιώσει. Ο θάνατος μοιάζει για τον ίδιο ως η μόνη λύτρωση, αφού έχει εξαπατηθεί από τους καλύτερους φίλους του. Το ίδιο πρωί, άλλωστε, μαθαίνει ότι τα πτώματα του Μπενίτο Μουσολίνι και της Κλάρα Πετάτσι κρέμονται από ένα σκέπαστρο βενζινάδικου στο Μιλάνο.
«Αρνούμαι να πέσω στα χέρια ενός εχθρού που ψάχνει για ένα καινούριο θέαμα για να ψυχαγωγήσει τις υστερικές λαϊκές μάζες» φωνάζει κάποια στιγμή. Στις 11 το πρωί ο κουρέας του, Αουγκουστ Βολενχάουπτ, εισέρχεται στην κρεβατοκάμαρά του για να περιποιηθεί ως συνήθως τα μαλλιά και το μουστάκι του – σχεδιασμένο για να καλύπτει τα ασυνήθιστα μεγάλα ρουθούνια του. Ο Βάλετ Λιζν χορηγεί σταγόνες κοκαΐνης στο δεξί μάτι του και του δίνει ένα κουτί χάπια για τον τυμπανισμό. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Φύρερ δίνει υδροκυάνιο στο αγαπημένο του λυκόσκυλο, την Μπλόντι, παρατηρεί τον θάνατό της, αλλά δεν εμπιστεύεται πλήρως την αποτελεσματικότητα της κάψουλας.
Το πρωί της 30ής Απριλίου οι ένοικοι του υπόγειου καταφυγίου μαθαίνουν ότι τα σοβιετικά στρατεύματα απέχουν πλέον λιγότερο από 100 μέτρα από τον περιμετρικό φράχτη και τα σοβιετικά πυροβόλα αρχίζουν να βομβαρδίζουν την Καγκελαρία στο υπέργειο τμήμα της. Κάποια στιγμή ο Χίτλερ ζητά από τον υπασπιστή του στα Ες Ες, Οτο Γκίνσε, να κουβαλήσει 200 λίτρα βενζίνης στον κήπο. Στη συνέχεια μοιάζει φιαλίδια στις πιστές γραμματείς του για να τα χρησιμοποιήσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Καλεί επίσης το στρατιωτικό προσωπικό για την καθημερινή επόπτευση των επιχειρήσεων. Ο στρατηγός Χέλμουτ Βάιντλινγκ είναι απαισιόδοξος. «Τα πυρομαχικά εξαντλούνται. Οι προμήθειες μέσω της Αεροπορίας είναι αδύνατες. Το ηθικό είναι πολύ χαμηλό. Η μάχη του Βερολίνου θα έχει τελειώσει μέχρι το βράδυ».
Στις 12:45 ετοιμάζεται το τελευταίο γεύμα του Χίτλερ. Υπάρχει μια κατσαρόλα με νερό που βράζει για μακαρόνια, ενώ μία από τις παραγγελίες είναι ντρέσινγκ για μια σαλάτα. Στη 1 μ.μ. η Μπράουν επιλέγει στο δωμάτιό της το φόρεμα με το οποίο θα πεθάνει: ένα από τα αγαπημένα του Αδόλφου, μαύρο με λευκά τριαντάφυλλα στον λαιμό. Στις 2:45 μ.μ το προσωπικό έχει συγκεντρωθεί, με τον Μπόρμαν, τον Γκέμπελς και τη σύζυγό του. Ο Χίτλερ συνομιλεί με όλους και τους χαιρετά δίνοντάς τους το τρεμάμενο χέρι του, καθώς πάσχει από Πάρκινσον.
Ο Γκέμπελς ξαφνικά του λέει: «Φύρερ μου, μπορείς και τώρα να ξεφύγεις. Σε παρακαλώ να το σκεφτείς». Ο Χίτλερ απαντά: «Ξέρεις την απόφασή μου. Δεν θα την αλλάξω». Στις 3:30 το μεσημέρι τα παιδιά του Γκέμπελς τρώνε το γεύμα τους, όταν ξαφνικά ακούγεται ο ήχος ενός πυροβολισμού. Ολοι σιωπούν. Οι Λινζ και Μπόρμαν μπαίνουν στο γραφείο. Βρίσκουν τον Χίτλερ και την Μπράουν δίπλα στον καναπέ. Ο Χίτλερ έχει αυτοπυροβοληθεί στον δεξί του κρόταφο. Υπάρχει αίμα στο χαλί, αίμα και στον καναπέ. Η Μπράουν στέκεται στα δεξιά του με παραμορφωμένο πρόσωπο από το υδροκυάνιο που έχει καταπιεί. Στο χαμηλό τραπέζι μπροστά τους βρίσκεται το μικρό ορειχάλκινο κουτί όπου φυλούσε το φιαλίδιο.
Απομένει ένα ακόμη επεισόδιο για το οριστικό φινάλε. Ο Μπόρμαν μαζί με τον οδηγό του Χίτλερ, Εριχ Κέμπκα, τον υπηρέτη του Χάιντς Λίγκε, τον Οτο Γκίνσε και στρατιώτες της προσωπικής του φρουράς μεταφέρουν τα πτώματα στον κήπο της Καγκελαρίας. Βενζίνη χύνεται πάνω τους και μια πύρινη σφαίρα τυλίγει τα σώματά τους. Στις 6 το απόγευμα ο αξιωματικός της SS Εβαλντ Λίντλοφ πηγαίνει στον κήπο κρατώντας ένα φτυάρι και θάβει τα λείψανά τους. Σύμφωνα με αναφορές των Σοβιετικών, τα πτώματα θα ξεθάβονταν αργότερα από τους Ρώσους στρατιώτες.
Το μόνο στοιχείο ταυτοποίησης για τους σοβιετικούς ερευνητές ήταν οι γέφυρες των δοντιών, για τις οποίες οι γερμανοί τεχνικοί οδοντιάτρου βεβαίωσαν ότι ανήκαν στον Χίτλερ και στη σύντροφό του. Τα απομεινάρια των λειψάνων μεταφέρθηκαν στο Μαγδεμβούργο της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Λέγεται πως εκεί οι αξιωματικοί της KGB κατέστρεψαν ό,τι είχε απομείνει από το πτώμα του Χίτλερ την άνοιξη του 1970 και το πέταξαν στον ποταμό Ελβα.
Σημείωση: Αντλήθηκαν στοιχεία από τα βιβλία «Hitler’s last day: minute by minute» των Jonathan Mayo και Emma Craigie, «Χίτλερ – οι τελευταίες μέρες» του Hugh Trevor-Roper (Ιωλκός, μτφ. Στέλιος Χουρμουζιάδης, 2005), «Το Γ’ Ράιχ στον πόλεμο» του Ρίτσαρντ Εβανς (εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφ. Ελένη Αστερίου, 2014), «Χίτλερ – Νέμεσις» του Ιαν Κέρσο (εκδ. Scripta, μτφ. Γρηγόρης Κονδύλης, 2002).
