Την περασμένη Κυριακή ένα αεροσκάφος που μετέφερε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φέρεται να έκανε αναγκαστική προσγείωση στη Βουλγαρία, με τους πιλότους να χρησιμοποιήσουν συμβατικούς (τυπωμένους) χάρτες, καθώς τα συστήματα GPS του σκάφους είχαν μπλοκαριστεί. Οι βουλγαρικές αρχές υποστηρίζουν ότι επρόκειτο για εσκεμμένη ρωσική παρέμβαση, με το Κρεμλίνο να αρνείται, όπως ήταν αναμενόμενο, κάθε εμπλοκή στο συμβάν.
Οι παρεμβολές σε συστήματα GPS γίνονται ολοένα πιο συχνές, θέτοντας σοβαρά ζητήματα στην ασφάλεια των πτήσεων. Η ιστοσελίδα ειδήσεων και αναλύσεων The Conversation παρουσιάζει πώς ακριβώς λειτουργεί το συγκεκριμένο σύστημα GPS.
Πώς λειτουργεί το GPS jamming;
Το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Στίγματος (GPS) και τα υπόλοιπα δορυφορικά συστήματα πλοήγησης χρησιμοποιούν ραδιοσήματα από δορυφόρους για να υπολογίζουν μια θέση. Για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται καθαρή επαφή με τουλάχιστον τέσσερις δορυφόρους.
Υπάρχουν δύο τρόποι να διακοπεί η λειτουργία τους:
- Jamming (παρεμβολή): Εκπομπή ισχυρού ραδιοθορύβου στην ίδια συχνότητα με τους δορυφόρους, που «πνίγει» το σήμα. Αυτό φαίνεται να συνέβη στη Βουλγαρία
- Spoofing (παραπλάνηση): Εκπομπή ψεύτικων σημάτων που μιμούνται εκείνα των δορυφόρων, κάνοντας το GPS να δείχνει λάθος θέση.
Γίνονται πιο συχνά jamming και spoofing;
Ναι, ειδικά σε εμπόλεμες ζώνες στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Ευρώπη.
- Μια μυστική ρωσική βάση κοντά στα σύνορα με την Πολωνία κατηγορείται για παρεμβολές στη Βαλτική.
- Πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα αναφέρουν συχνά προβλήματα, πιθανόν από αντάρτες Χούθι στην Υεμένη.
Αυτό δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η εξάρτησή μας από τη δορυφορική πλοήγηση.
Τι μπορεί να γίνει;
- Εναλλακτικά συστήματα: Εκτός από το αμερικανικό GPS, υπάρχει το ευρωπαϊκό Galileo, το ρωσικό GLONASS και το κινεζικό BeiDou. Ορισμένοι δέκτες μπορούν να χρησιμοποιούν πολλαπλά συστήματα.
- Ανίχνευση spoofing: Το Galileo διαθέτει λειτουργία «safety of life» για να εντοπίζει παραπλάνηση· κάτι ανάλογο θα προσφέρει και το αυστραλιανό SouthPAN.
- Αδρανειακοί αισθητήρες: Γυροσκόπια και βαρόμετρα που παρακολουθούν κίνηση και θέση για μικρά χρονικά διαστήματα, π.χ. σε τούνελ ή σε πόλεις.
- Νέες τεχνολογίες: Ερευνητές δοκιμάζουν εναλλακτικές, όπως πλοήγηση με βάση τις μικρές διακυμάνσεις του μαγνητικού πεδίου της Γης, ή ακόμα και κβαντική πλοήγηση.
Να ανησυχούμε για τις πτήσεις;
Οχι. Το φαινόμενο είναι σπάνιο εκτός εμπόλεμων περιοχών. Η αεροπορία έχει αυστηρούς κανονισμούς και διαθέτει πολλαπλά εφεδρικά συστήματα (παραδοσιακά ραντάρ, χάρτες, ασύρματη επικοινωνία). Το βασικό δίδαγμα είναι ότι είμαστε άκρως εξαρτημένοι από τη δορυφορική πλοήγηση και ότι πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικά συστήματα, ώστε να μην εξαρτόμαστε από μόνο ένα.
