Τι προσπαθεί να κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ; Μπορεί οι κινήσεις του να φαίνονται ασύνδετες και παρορμητικές, αλλά –τουλάχιστον ο ίδιος πιστεύει ότι– πίσω τους υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Κατά πόσον αυτό θα επιτύχει, είναι αμφισβητούμενο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα αφήσει έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που ξέρουμε.

«Δεν νομίζω ότι θα επιστρέψουμε σε αυτό που υπήρχε πριν». Αυτή είναι η πρόβλεψη του Αλεξ Γιάνγκερ, πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών MI6, οι δηλώσεις του οποίου, την περασμένη εβδομάδα στο «Newsnight» του BBC, σχετικά με την κατάσταση της διεθνούς τάξης στη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, έγιναν viral.

«Βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή όπου, σε γενικές γραμμές, οι διεθνείς σχέσεις δεν πρόκειται να καθορίζονται από κανόνες και πολυμερείς θεσμούς», είπε ο Γιάνγκερ. «Θα καθορίζονται από ισχυρούς άνδρες και συμφωνίες. Αυτή είναι η νοοτροπία του Ντόναλντ Τραμπ, αυτή είναι η νοοτροπία του Βλαντίμιρ Πούτιν. Αυτή είναι η νοοτροπία του Σι Τζινπίνγκ».

Ο Τραμπ επιβεβαίωσε, τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου, όσα είπε ο Γιάνγκερ, γράφει η Washington Post. Οι ΗΠA ψήφισαν, μαζί με τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα, τη Λευκορωσία και μερικές δικτατορίες της Δυτικής Αφρικής, εναντίον ενός ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που καταδικάζει τη ρωσική επιθετικότητα στην τρίτη επέτειο της εισβολής του Κρεμλίνου στην Ουκρανία. Η κίνηση σόκαρε τους αναλυτές και τους ευρωπαίους παρατηρητές, οι οποίοι την ερμήνευσαν ως την πιο θρασύδειλη έως τώρα ένδειξη της προθυμίας του Τραμπ να παραβιάζει τους κανόνες και να εκφοβίζει τους συμμάχους του.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριζε πλέον την αρπαγή γης εκ μέρους της Ρωσίας από έναν πιο αδύναμο γείτονά της. Ο Ρίτσαρντ Γκόουαν, ειδικός του ΟΗΕ στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων, είπε στους δημοσιογράφους ότι το χάσμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης είναι «η μεγαλύτερη διαίρεση μεταξύ των δυτικών δυνάμεων στον ΟΗΕ από τον πόλεμο στο Ιράκ και πιθανώς ακόμη βαθύτερο».

Ο Τραμπ φαίνεται πρόθυμος για μια ρήξη και έχει αναθέσει στον εαυτό του τον ρόλο του «διαμεσολαβητή της ειρήνης». «Είχαμε κάποιες εξαιρετικές συνομιλίες, μεταξύ άλλων με τη Ρωσία, από τότε που επέστρεψα στον Λευκό Οίκο», είπε σε συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο αυτή την εβδομάδα. «Η κυβέρνησή μου προβαίνει σε μια αποφασιστική ρήξη με τις αξίες της εξωτερικής πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης και, γενικά, με το παρελθόν».

Αυτό που κάνει στην πραγματικότητα, γράφει η Washington Post, είναι να επιστρέφει σε ένα πιο μακρινό παρελθόν. Η ατζέντα «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ δεν ενδιαφέρεται για τον οικουμενικό διεθνισμό που εφάρμοσαν γενιές της μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Δεν βλέπει τον βαθμό στον οποίο η διεθνής τάξη, που χτίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσινγκτον, βοήθησε να διασφαλιστεί η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ και να ενισχυθεί η αμερικανική ευημερία. Αντίθετα, κοιτάζει τη διεθνή σκηνή και βλέπει τις ΗΠΑ σαν ένα θύμα που έχει κάνει υπερβολικά πολλά και το οποίο οι σύμμαχοί του έχουν εκμεταλλευτεί.

Ο Τραμπ σκέφτεται, λοιπόν, ότι η Αμερική είναι καλύτερα να υπάρχει σε έναν κόσμο που θα διαμορφώνεται μόνο από τις μεγάλες δυνάμεις και τους ηγέτες τους, και η ίδια να συμπεριφέρεται σαν τη μεγαλύτερη δύναμη όλων. Οι προσπάθειές του να εκβιάσει τους ισχυρούς γείτονές του, το Μεξικό και τον Καναδά, να απειλήσει την προσάρτηση της Διώρυγας του Παναμά και να ζητήσει την απορρόφηση της Γροιλανδίας ήταν όλες χειρονομίες ενός ισχυρού αυτοκράτορα που διευρύνει τη σφαίρα επιρροής του.

«Η εξωτερική πολιτική του Τραμπ αντιμετωπίζει τα έθνη του κόσμου λιγότερο ως κυρίαρχα, ανεξάρτητα κράτη και περισσότερο ως οικόπεδα για εκμετάλλευση», έγραψε η συγγραφέας Ατόσα Αράξια Αμπράμιαν. «Μπορείτε να το ονομάσετε και “εθνιστική παγκοσμιοποίηση”: Είναι η επιδίωξη της προώθησης των αμερικανικών συμφερόντων σε άλλες χώρες».

Ο Μάικλ Κίματζ, διευθυντής του Ινστιτούτου Kennan του Wilson Center, έγραψε σε ένα δοκίμιο στο Foreign Affairs ότι ο Τραμπ είναι πιο ευθυγραμμισμένος με αυταρχικούς ισχυρούς ηγέτες όπως ο Πούτιν, ο Σι, ο ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι και ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ολοι αυτοί απεχθάνονται τον κοσμοπολιτισμό των αστικών ελίτ στις δικές τους κοινωνίες και είναι δύσπιστοι απέναντι στις φιλελεύθερες αξιώσεις της «βασισμένης σε κανόνες» τάξης που προωθούσαν οι ΗΠΑ για σχεδόν έναν αιώνα.

«Με τον Τραμπ στην εξουσία, η αντίληψη στην Αγκυρα, το Πεκίνο, τη Μόσχα, το Νέο Δελχί και την Ουάσινγκτον (και πολλές άλλες πρωτεύουσες) θα είναι ότι δεν υπάρχει κανένα σύστημα και κανένα συμφωνημένο σύνολο κανόνων», έγραψε ο Κίματζ. «Σε αυτό το γεωπολιτικό περιβάλλον, η ήδη αδύναμη ιδέα της “Δύσης” θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο και, κατά συνέπεια, θα συμπαρασύρει την Ευρώπη, η οποία στη μεταψυχροπολεμική εποχή ήταν εταίρος της Ουάσινγκτον στην εκπροσώπηση του “δυτικού κόσμου”».

Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν ήδη αυτό το σοκ, συνεχίζει η Washington Ρost. Ο Φρίντριχ Μερτς, ο επερχόμενος κεντροδεξιός καγκελάριος της Γερμανίας, έχει ορκιστεί να ηγηθεί της «ανεξαρτησίας» του έθνους του από δεκαετίες εξάρτησης από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ. Εξέφρασε την οργή του για τον προσεταιρισμό του Κρεμλίνου από τον Τραμπ σχετικά με τον πόλεμο της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των δηλώσεών του ότι η επιθυμία του Κιέβου για ένταξη στο ΝΑΤΟ προκάλεσε τη σύγκρουση.

«Αυτή είναι βασικά μια κλασική αντιστροφή του ρόλου του θύτη και του θύματος», είπε ο Μερτς σε γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό. «Αυτή είναι η ρωσική αφήγηση όπως την παρουσιάζει ο Πούτιν εδώ και χρόνια. Και ειλικρινά, είμαι συγκλονισμένος που ο Ντόναλντ Τραμπ την υιοθέτησε».

Πιθανότατα βλέπουμε «την έναρξη μιας μεγάλης προσπάθειας των ΗΠΑ να επαναδιαπραγματευθούν τους όρους της σχέσης τους με την Ευρώπη», έγραψε ο Κρίστοφερ Τσάβις, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace, αναφερόμενος στις ρητορικές βόμβες που έριξαν οι υπολοχαγοί του Τραμπ κατά τις επισκέψεις τους στην ήπειρο αυτόν τον μήνα. «Το πόσο μακριά θα φτάσει η κυβέρνηση Τραμπ είναι άγνωστο», συνέχισε.

Ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του θεωρούν ότι πραγματοποιούν ένα μεγάλο κατόρθωμα «εξισορρόπησης» στην παγκόσμια σκηνή. Φαίνεται να τρέφουν ελπίδες ότι θα κάνουν το αντίθετο από εκείνο που έκανε ο Κίσινγκερ, δηλαδή να ανοίξουν έναν διάδρομο συνεργασίας με τη Μόσχα σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί μια σφήνα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, όπως ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Μ. Νίξον υπονόμευσε τη Σοβιετική Ενωση όταν βελτίωσε τις σχέσεις της Ουάσινγκτον με το Πεκίνο, το 1972.

Οι περισσότεροι αναλυτές αμφιβάλλουν ότι ο Λευκός Οίκος μπορεί να το πετύχει. «Η Κίνα και η Ρωσία έχουν οικοδομήσει μια πιο ολοκληρωμένη εταιρική σχέση που εκτείνεται πέρα από την ασφάλεια στην οικονομική ανάπτυξη», είπε στους δημοσιογράφους ο Τσούι Χονγκτζιάν, υπότροφος ευρωπαϊκών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ξένων Σπουδών του Πεκίνου. «Δεν είναι οι ίδιες χώρες που ήταν κάποτε. Οπως είπε και ένας έλληνας φιλόσοφος, “κανένας άνθρωπος δεν περνάει ποτέ το ίδιο ποτάμι δύο φορές”».

Καθώς επιστρέφει στη δίνη των πολιτικών μεγάλων δυνάμεων, καταλήγει η Washington Post, ο Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να αποδείξει ότι ο Ηράκλειτος έκανε λάθος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News