Η Συνθήκη των Σεβρών ήταν η τελευταία από τις συνθήκες ειρήνης που υπεγράφησαν ανάμεσα στους νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και καθέναν από τους ηττημένους. Εν προκειμένω, στη θέση του ηττημένου ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ελλάδα, που είχε μπει στον Πόλεμο, στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, μόλις τον Ιούνιο του 1917, βρισκόταν στο πλευρό των νικητών, με τη διεθνή συγκυρία να είναι για πρώτη φορά τόσο θετική για τις ελληνικές επιδιώξεις.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ηττημένη και υπό διάλυση, με τις Μεγάλες Δυνάμεις να έχουν ήδη εκφράσει τις βλέψεις τους στις περιοχές που την αποτελούσαν. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με τη γνωστή του διορατικότητά και την ικανότητά του να αξιοποιεί τις συγκυρίες, άδραξε την ευκαιρία προκειμένου να προωθήσει την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, που αποτελούσε διαχρονικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, καθώς και πόθο του συνόλου σχεδόν του ελληνικού λαού.

Παρότι όμως η Συνθήκη των Σεβρών ήταν ένας διπλωματικός θρίαμβος του Βενιζέλου, που δημιουργούσε την Ελλάδα «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», δεν έπαυε η εφαρμογή της να είναι αρκετά επισφαλής.

Εχει ειπωθεί επανειλημμένως ότι η Συνθήκη των Σεβρών «γέννησε» –ή μάλλον, σωστότερα, γιγάντωσε– το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα, του οποίου ηγετική μορφή ήταν ο Μουσταφά Κεμάλ, ο μετέπειτα επονομαζόμενος Ατατούρκ.

Παράλληλα, οι νικήτριες δυνάμεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αντιμετώπισαν με διαφορετικό τρόπο η καθεμία την ελληνική επέκταση στη Μικρά Ασία, ανάλογα με τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντά τους.

Η Ιταλία κράτησε εξαρχής ξεκάθαρα αρνητική στάση απέναντι στην ελληνική επέκταση στη Μικρά Ασία, αφού αυτή ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τις δικές της διεκδικήσεις στην περιοχή. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του Πολέμου η Ιταλία είχε λάβει υποσχέσεις από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία ότι θα αποκτούσε σημαντικό τμήμα της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας. Παράλληλα, τα συμφέροντα Ελλάδας και Ιταλίας συγκρούονταν σε δύο ακόμη ζητήματα: των Δωδεκανήσων και της Βορείου Ηπείρου.

Η Γαλλία στην αρχή ήταν επιφυλακτική έως αρνητική απέναντι στην ελληνική επέκταση στη Μικρά Ασία, κυρίως διότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε την ενίσχυση της βρετανικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή και, κατά συνέπεια, τη μείωση της γαλλικής. Βλέποντας από τις αρχές του 1920 το κίνημα του Κεμάλ να μετατρέπεται σε υπολογίσιμη δύναμη, η Γαλλία άρχισε να έχει σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσον θα μπορούσε να επικρατήσει ειρήνη στη Μικρά Ασία, με δεδομένη την εκεί επέκταση της Ελλάδας. Συν τοις άλλοις, οι Γάλλοι, φοβούμενοι την προσέγγιση Κεμάλ-Σοβιετικής Ενωσης, αποζητούσαν ακόμη πιο επίμονα μια συμφωνία με την Αγκυρα, που θα διασφάλιζε τόσο τα συμφέροντα τους στη Συρία όσο και την οικονομική υπεροχή τους στην Τουρκία.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους διατηρούσαν επιφυλακτική στάση. Ηδη από τον Μάιο του 1919, ομάδα αμερικανών εμπειρογνωμόνων αποφάνθηκε ότι η παραχώρηση της περιοχής της Σμύρνης στην Ελλάδα θα μείωνε δραστικά την οικονομική ανάπτυξη του τουρκικού κράτους, ενώ ο αμερικανός πρόεδρος Γουίλσον ήταν επιφυλακτικός απέναντι στις στατιστικές που παρουσίασε ο Βενιζέλος, φοβούμενος ότι ήταν διογκωμένες προς όφελος των Ελλήνων.

Μόνο η Μεγάλη Βρετανία, δια στόματος του πρωθυπουργού Λόιντ Τζορτζ, υποστήριζε ανοιχτά τις ελληνικές βλέψεις στη Μικρά Ασία, και αυτό συνέβαινε για διάφορους λόγους. Πρώτα-πρώτα, οι Βρετανοί επιθυμούσαν διακαώς να εκδιώξουν τους Τούρκους από την Ευρώπη. Παράλληλα είχαν μεγάλη εμπιστοσύνη στον Βενιζέλο, πράγμα που τους επέτρεπε να στηρίξουν τα γεωπολιτικά τους σχέδια στην παρουσία της Ελλάδας στη Μικρά Ασία. Η προστασία των διόδων προς το Σουέζ και τις Ινδίες, που αποτελούσε τη βάση του δόγματος της διατήρησης της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα μπορούσε πλέον να διασφαλιστεί για τους Βρετανούς με την παρουσία των Ελλήνων ως συμμάχων τους στη Ανατολική Μεσόγειο.

Στις 28 Ιουλίου (π.η.) 1920, παρά τις αντιρρήσεις, τις επιφυλάξεις και τις αμφιβολίες των Συμμάχων (εκπεφρασμένες και μη), η Συνθήκη των Σεβρών υπεγράφη και η Ελλάδα, που μέχρι πριν από μόλις οκτώ χρόνια δεν έφτανε ούτε μέχρι την Ελασσόνα, ξαφνικά έμοιαζε να πραγματώνει το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας.

Δυστυχώς, όμως, οι εξελίξεις που θα ακολουθούσαν –τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό– θα μετέτρεπαν το όνειρο σε πραγματικό εφιάλτη μέσα σε μόλις 25 μήνες, επαληθεύοντας με τον πλέον σκληρό τρόπο τη ρήση του γάλλου προέδρου Πουανκαρέ, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τη Συνθήκη πιο εύθραυστη και από τις πορσελάνες των Σεβρών…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News