Τα τρισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύουν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο για να προετοιμαστούν για μια νέα εποχή υψηλής τεχνολογίας στον πόλεμο, μεταμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι σύγχρονες χώρες εξοπλίζουν τις ένοπλες δυνάμεις τους, γράφουν οι New York Times.
Στην Ευρώπη, όπου η Ρωσία χρησιμοποιεί drones για να βομβαρδίζει την Ουκρανία και να δοκιμάζει τα όρια του ΝΑΤΟ, μια νέα γενιά νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) παρακάμπτει τον παραδοσιακό τρόπο ανάπτυξης οπλικών συστημάτων. Αντί να περιμένουν προτάσεις και χρηματοδότηση από κυβερνήσεις, οι ιδιωτικοί επενδυτές χρησιμοποιούν δικά τους κεφάλαια για να επιταχύνουν την έρευνα, τη χρηματοδότηση και την παραγωγή πρωτοτύπων, ελπίζοντας ότι οι αγοραστές θα δελεαστούν.
«Πρόκειται για μια πραγματικά μεγάλη επανάσταση στην αμυντική βιομηχανία», εξηγεί στους ΝΥΤ ο Γκούντμπερτ Σερφ, πρώην σύμβουλος του γερμανικού υπουργείου Αμυνας, ο οποίος ίδρυσε το 2021 την εταιρεία Helsing με κεφάλαια εκκίνησης από τον επικεφαλής της Spotify, Ντάνιελ Εκ, και άλλους. «Πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό επιχειρηματικό μοντέλο».
Η Helsing, με έδρα το Μόναχο, ξεκίνησε εξοπλίζοντας την Ουκρανία με drones, τα οποία ενημέρωνε κάθε λίγες εβδομάδες για να αντιμετωπίσει τις τεχνολογικές και στρατηγικές εξελίξεις. Σήμερα η αξία της εκτιμάται σε 12 δισ. ευρώ, καθιστώντας την μία από τις πιο πολύτιμες start-ups στην Ευρώπη. Η βασική ιδέα είναι ότι η προσέγγιση «από κάτω προς τα πάνω» μπορεί να φέρει καινοτομίες γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα από ένα αυστηρά ιεραρχικό σύστημα. Ωστόσο, υπάρχουν και κίνδυνοι: η πρώτη προτεραιότητα των ιδιωτών επενδυτών είναι το κέρδος, το οποίο μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με στρατηγικούς στόχους. Υπάρχει ο κίνδυνος διόγκωσης του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος και ανησυχίες για την κατάχρηση της τεχνολογίας.
Οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές αυτών των εταιρειών καθοδηγούνται, σε διαφορετικό βαθμό, από την επιδίωξη κέρδους και από ένα αίσθημα αποστολής. Παγκοσμίως, οι επενδύσεις σε εταιρείες άμυνας μέσω venture capital έφτασαν πέρυσι τα 31 δισ. δολάρια, σημειώνουν οι ΝΥΤ, αύξηση 33% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στην Ευρώπη, οι επενδύσεις σε νεοφυείς εταιρείες άμυνας από το 2021 έως το 2024 ήταν πέντε φορές μεγαλύτερες από τις τρεις προηγούμενες χρονιές.
Τα κεφάλαια αυτά ωθούν τα όρια: από χαμηλού κόστους αντιαεροπορικούς πυραύλους και μαχητικά και πολεμικά πλοία με Τεχνητή Νοημοσύνη, μέχρι κατσαρίδες με τηλεκατευθυνόμενα σακίδια και κάμερες για συλλογή πληροφοριών σε δυσπρόσιτες περιοχές.
Η Ουκρανία αποτέλεσε το σημείο καμπής αυτών των αλλαγών.
Αμερικανικές start-ups όπως οι SpaceX και Palantir, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ήταν από τις πρώτες που «πάντρεψαν» στην Silicon Valley την καινοτομία με τη στρατιωτική τεχνολογία. Σήμερα, εξηγούν οι ΝΥΤ, οι start-ups λαμβάνουν μόνο ένα μικρό μέρος των τεράστιων χρημάτων που αφιερώνουν οι κυβερνήσεις στην άμυνα, αλλά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 επιτάχυνε την τάση, ειδικά στην Ευρώπη.
«Προηγουμένως, κανένας ευρωπαίος επενδυτής δεν ενδιαφερόταν για την άμυνα», λέει ο Τόρστεν Ράιλ, συνιδρυτής της Helsing και επιχειρηματίας στον χώρο των video games. Τώρα όλοι θέλουν να επενδύσουν στον συγκεκριμένο τομέα, συμπληρώνει.
Παραδοσιακές εταιρείες όπως η γερμανική EuroAtlas, αγοράστηκαν από ιδιωτικά κεφάλαια όπως η Mimir Group, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία «αλλάζει εντελώς την πορεία της εταιρείας», όπως εξηγεί στους ΝΥΤ η Βερίνια Κοντρέαν, υπεύθυνη στρατηγικής και ειδικών έργων. Τώρα η εταιρεία αναπτύσσει αυτόνομα υποβρύχια οχήματα για την παρακολούθηση υποθαλάσσιων καλωδίων.
Η στρατηγική αντίληψη στην Ευρώπη αλλάζει: η Γερμανία ηγείται του τομέα των start-ups όπως η Helsing, η ARX Robotics και η Swarm Biotactics, η οποία αναπτύσσει τις πειραματικές «κατσαρίδες-κατάσκοπους». Ο πόλεμος λειτουργεί σαν εργαστήριο.
Το νέο επιχειρηματικό μοντέλο αντικατοπτρίζει μια ριζική αλλαγή στον πόλεμο, συγκρίσιμη με τη μετάβαση από το ιππικό στα τανκς και τα αεροπλάνα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τεχνολογίες όπως η ρομποτική, η Τεχνητή Νοημοσύνη και υπολογιστική όραση είναι πλέον μαζικά προσβάσιμες, φτηνές και στρατιωτικοποιούνται. Το λογισμικό ενημερώνεται συνεχώς και μπορεί να ενσωματωθεί σε υπάρχοντα όπλα. Για παράδειγμα, η Helsing δοκίμασε τον Μάιο το σύστημά της Centaur, το οποίο επέτρεψε στην ΤΝ να ελέγξει προσωρινά ένα μαχητικό Saab Gripen E πάνω από τη Βαλτική.
Αυτόνομα όπλα χωρίς περίπλοκα συστήματα και το κόστος της προστασίας ανθρώπινων ζωών είναι φθηνότερα και απλούστερα. Ενα drone από ξύλο και αφρό κοστίζει λίγες εκατοντάδες δολάρια και μπορεί να καταστρέψει ένα τανκ αξίας πολλών εκατομμυρίων. Η Ουκρανία λειτουργεί ως πεδίο δοκιμών, γράφουν οι ΝΥΤ, όπου περίπου το 80% των στόχων καταστρέφονται από drones.
Οι start-ups δρουν γρήγορα και ευέλικτα. Η Cambridge Aerospace κατασκευάζει αντιαεροπορικούς πυραύλους και drones και δοκίμασε το πρώτο της πρωτότυπο μέσα σε μόλις ένα χρόνο. Στο Λονδίνο, μικρά αυτόνομα πλοία, όπως το K3 Scout της Kraken Technology, πλοηγούνται ανάμεσα σε εμπόδια, αποδεικνύοντας ότι η παραγωγή καινοτόμων συστημάτων είναι πλέον γρήγορη και προσιτή.
Η Helsing επενδύει μαζικά, αγοράζοντας το γερμανικό εργοστάσιο αεροσκαφών Grob και αναπτύσσοντας εξοπλισμό, μίνι-υποβρύχια και επιθετικά drones. Το τελευταίο της δημιούργημα, ένα μη επανδρωμένο μαχητικό 12 μέτρων, αναμένεται να τεθεί σε επιχειρησιακή λειτουργία μέσα σε τέσσερα χρόνια. Το σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης Centaur εκπαιδεύτηκε σε προσομοιώσεις αερομαχιών και απέδειξε ότι μπορεί να νικήσει ανθρώπινα πληρώματα, παίρνοντας αποφάσεις δέκα φορές το δευτερόλεπτο για βέλτιστη χρήση καυσίμων.
Ωστόσο, πολλοί επενδυτές δεν κατανοούν πλήρως τις απαιτήσεις για να επιτύχουν τα σχέδιά τους, σημειώνουν οι ΝΥΤ. Η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί. Η γνώση των διαδικασιών προμηθειών ενός κράτους είναι περιορισμένη και οι χρόνοι απόδοσης των επενδύσεων είναι μεγάλοι. Οπως σημειώνει ο Κρις Σίλβαν της Cambridge Aerospace: «Η πώληση στο κράτος είναι δύσκολη. Και πολύ σωστά είναι δύσκολη, γιατί πρόκειται για τα χρήματα των φορολογουμένων».
Η νέα εποχή της αμυντικής βιομηχανίας, καταλήγουν οι ΝΥΤ, δείχνει ότι η καινοτομία, η ταχύτητα και η τεχνολογία μπορούν να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται ο σύγχρονος πόλεμος, μεταμορφώνοντας την παγκόσμια στρατιωτική αγορά και δημιουργώντας ένα τοπίο όπου start-ups και επενδυτές θα έχουν πλέον καθοριστικό ρόλο.
