Οι δασμοί που επέβαλε σε δεκάδες χώρες ανά την υφήλιο ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ καταδεικνύουν το πόσο επιζήμιος μπορεί να καταστεί ο λαϊκισμός, ειδικά όταν ασκεί την εξουσία. Πρόκειται για «μια ιδεολογία χαμηλού επιπέδου που μπορεί να θολώσει τα μυαλά των ηγετών του», γράφει σε ανάλυσή του στην La Repubblica o Τίτο Μποέρι, επικεφαλής του τμήματος Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μποκόνι στο Μιλάνο.
Οι δασμοί που ανακοίνωσε την περασμένη Τετάρτη ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, σοκάροντας όλον τον κόσμο, είναι όντως ιστορικοί, όχι όμως γιατί θα συμβάλουν στο να καταστεί «Μεγάλη Ξανά» η Αμερική, όπως υποστηρίζει ο Τραμπ, αλλά επειδή είναι άνευ προηγουμένου.
Οπως μας πληροφορεί ο ιταλός οικονομολόγος είναι υψηλότεροι από τους δασμούς που είχε επιβάλει ο Χέρμπερτ Χούβερ, ο 31ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, μέσω του Νόμου Σμουτ-Χόλεϊ του 1930. Τότε, όμως, είχαν προηγηθεί το χρηματιστηριακό κραχ του 1929 και η συνεπακόλουθη έναρξη της Μεγάλης Υφεσης, την οποία, τελικά, οι φόροι του Χούβερ ενέτειναν αντί να συμβάλουν στην αποκλιμάκωσή της.
Αντιθέτως, σήμερα, δεν υπάρχει καν η δικαιολογία μιας οικονομίας σε κρίση, η οποία πρέπει πάση θυσία να προστατευτεί από τον διεθνή ανταγωνισμό. Η πορεία της αμερικανικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια ήταν εντυπωσιακή ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξής της αξιοζήλευτοι. Πλέον, όμως, τα μέτρα που αποφάσισε ο Τραμπ θα μπορούσαν να την οδηγήσουν κατευθείαν σε ύφεση, επιφέροντας αύξηση του πληθωρισμού και ανατίμηση του δολαρίου (αν και την Πέμπτη υποτιμήθηκε ενδεχομένως επειδή, όπως εξηγεί ο ιταλός ειδικός, δεν θεωρείται, πλέον, ασφαλές νόμισμα).
Οι δασμοί που πλήττουν τις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες θα αυξήσουν όχι μόνο τις τιμές των κινεζικών, ιαπωνικών και ευρωπαϊκών αυτοκινήτων που εισάγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και των εξαρτημάτων, εξέλιξη η οποία θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες (εξαιρουμένης της Tesla) που βρίσκονται στην αποκαλούμενη «Ζώνη της Σκουριάς». Οι ψηφοφόροι των πολιτειών που βρίσκονται στη συγκεκριμένη περιοχή (η οποία κατά το παρελθόν ήταν γνωστή ως «Ζώνη Κατασκευών» ή «Ζώνη Χάλυβα») ψήφισαν μαζικά τον Τραμπ, εξασφαλίζοντάς του τη νίκη, τώρα, όμως, κινδυνεύουν να πληγούν όχι μόνον ως καταναλωτές αλλά και ως εργαζόμενοι.
Ολα όσα ισχυρίστηκε ο Ντόναλντ Τραμπ, ανακοινώνοντας του δασμούς κατά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» των ΗΠΑ (σύμφωνα με τον Τίτο Μποέρι σύντομα ενδέχεται να μετονομαστεί σε «Ημέρα Πληθωρισμού») πέρα από συγκεχυμένα και ανακριβή ήταν επίσης εμπρηστικά. Υποστήριξε ότι ο υπόλοιπος κόσμος, με πρώτη την Ευρώπη, ρουφούσε το αίμα των Αμερικανών. Ομως στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο.
Οσο για τις επιπτώσεις των δασμών του Τραμπ στα κράτη της ΕΕ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ακόμη και εάν δεν υπάρξει απάντηση από την Ευρώπη, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη θα μειωθεί κατά 0,3% ενώ στη Γερμανία και στην Ιταλία, οι οποίες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην αμερικανική αγορά, η μείωση θα μπορούσε να ήταν ακόμη 0,5%.
Ο ιταλός οικονομολόγος σημειώνει πως εταιρείες των οποίων ο τζίρος εξαρτάται σημαντικά από την αγορά των ΗΠΑ, εάν δεν μπορέσουν να επανατοποθετηθούν σε άλλες αγορές, θα αναγκαστούν να κλείσουν. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εισέλθει σε εμπορικό πόλεμο με ολόκληρο τον κόσμο δεν μπορεί να αναμένεται ότι οι διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν σχετικά γρήγορα. Πρόκειται για διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση των οποίων, υπό κανονικές συνθήκες, απαιτούνται χρόνια, ενώ στην προκειμένη περίπτωση ζήτημα αποτελεί και η περιθωριοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και των κανόνων του.
Η επιβολή επιλεκτικών δασμών από την ΕΕ που θα πλήξουν αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσε να ωθήσει τον Λευκό Οίκο να καταστεί τρόπον τινά πιο διαλλακτικός. Ανεξάρτητα, όμως, από το τι θα κάνει ή δεν θα κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ, το σημαντικό σύμφωνα με τον Τίτο Μποέρι είναι να αντιδράσει η Ευρώπη, γιατί «χωρίς ευρωπαϊκή αντίδραση, κινδυνεύουμε να πληρώσουμε τον λογαριασμό δύο φορές, με λιγότερες εξαγωγές σε χαμηλότερες τιμές και ακριβότερες εισαγωγές, δηλαδή με επιδείνωση των όρων εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, πολύ πέρα από τον αντίκτυπο των δασμών».
Επικαλούμενος μια μελέτη συναδέλφων του από Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, ο Μποέρι σημειώνει πως ιστορικά τα λαϊκιστικά κόμματα, όταν κυβερνούν, τείνουν να επιδεινώνουν την πορεία των οικονομιών των χωρών τους κατά μία ποσοστιαία μονάδα. «Θα δούμε εάν ο Τραμπ καταφέρει να σπάσει αυτό το αρνητικό ρεκόρ», σχολιάζει.
Οσο για την Ευρώπη, ο Μποέρι θεωρεί πως «μπορεί να βρει μέσα σε όλα αυτά έναν σοβαρότερο λόγο για να ενισχύσει τη διαδικασία ολοκλήρωσης, καθώς μόνον μέσω αυτής μπορεί να έχει επιρροή σε έναν κόσμο ολοένα πιο κατακερματισμένο σε μεγάλα μπλοκ. Θα μπορούσε επίσης να καταστεί σημείο αναφοράς για εκείνες τις χώρες, από τον Καναδά μέχρι το Μεξικό και τα κράτη της Λατινικής Αμερικής έως την Καμπότζη και το Βιετνάμ, που κλονίζονται από την παρακμή της αμερικανικής αυτοκρατορίας».
