Η πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ βρίθει περιπτώσεων στο πλαίσιο των οποίων οι Αμερικανοί επέλεξαν να μην ενωθούν ύστερα από μια τραγωδία. Δεν το έκαναν πριν από 14 χρόνια, όταν μια Δημοκρατική βουλευτής πυροβολήθηκε στο κεφάλι στην Αριζόνα. Ούτε πριν από οκτώ χρόνια το έκαναν, όταν ένας Ρεπουμπλικάνος, αυτή τη φορά, βουλευτής πυροβολήθηκε ενώ αθλούνταν. Οι Αμερικανοί δεν ενώθηκαν ούτε καν ενόψει μιας παγκόσμιας πανδημίας, καθώς ο κορονοϊός, στην πραγματικότητα, ενέτεινε τις διαιρέσεις.

Γιατί, όμως, οι Αμερικανοί τείνουν να διχάζονται; «Ο λόγος είναι απλός, αν και δύσκολα μπορεί να εξαλειφθεί», γράφει σε ανάλυσή της η Κάτι Κέι, ειδική ανταποκρίτρια του BBC στις ΗΠΑ καθώς και εξωτερική συνεργάτιδα του MSNBC. «Τα κίνητρα που τροφοδοτούν την αμερικανική πολιτική ανταμείβουν τους ανθρώπους και τις πλατφόρμες που ανεβάζουν την ένταση, όχι εκείνους που κατευνάζουν τα πνεύματα», εξηγεί. «Σε όλη τη χώρα είναι πιο πιθανό να εκλεγεί κάποιος σε πολιτικό αξίωμα εάν θέσει υποψηφιότητα με πολιτικές και ρητορική που απευθύνονται στους οπαδούς του παρά στο πολιτικό κέντρο […] παρομοίως στα μέσα ενημέρωσης, οι άνθρωποι που εκφράζουν γνώμη για την πολιτική ανταμείβονται για να είναι πιο ακραίοι και να προκαλούν οργή, καθώς έτσι κερδίζονται περισσότερα βλέμματα και, τελικά, περισσότερα έσοδα από διαφημίσεις».

Από αυτήν την άποψη η αντίδραση του Ρεπουμπλικάνου κυβερνήτη της Γιούτα Σπένσερ Κοξ στη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ (σε πανεπιστήμιο της πολιτείας) αποτελεί τρόπον τινά αξιοσημείωτη εξαίρεση, καθώς προέτρεψε τους Αμερικανούς να αποσυνδεθούν από το Διαδίκτυο, να κλείσουν τους υπολογιστές τους, να αγγίξουν το γρασίδι, να αγκαλιάσουν έναν συγγενή τους και να βγουν έξω και να προσφέρουν στην κοινότητά τους.

«Ακούστηκε τόσο λογικός, τόσο σώφρων», σχολιάζει η Κάτι Κέι, κάνοντας λόγο για «απόπειρα συμφιλίωσης σε μια θάλασσα διχόνοιας (…) Ο διχασμός και η πολιτική βία δεν είναι νέα φαινόμενα στην  Αμερική. Πριν από περίπου 160 χρόνια η χώρα κήρυξε τον πόλεμο στον ίδιο της τον εαυτό και στην πραγματικότητα αυτός ο πόλεμος δεν τερματίστηκε ποτέ», προσθέτει η δημοσιογράφος του BBC.

Πιο πρόσφατα, μέσα σε διάστημα μόλις πέντε ετών, τη δεκαετία του 1960, δολοφονήθηκε ένας πρόεδρος των ΗΠΑ (Τζον Κένεντι), ο αδελφός του (Ρόμπερτ Κένεντι ενώ διεκδικούσε την προεδρία) καθώς και δύο από τους πιο επιφανείς ηγέτες του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα (ο Μάλκολμ Χ και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ). Την επόμενη δεκαετία ο πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ γλύτωσε από δύο απόπειρες δολοφονίας, τη δεκαετία του 1980 ο Ρόναλντ Ρέιγκαν πυροβολήθηκε καθώς περπατούσε προς τη λιμουζίνα του και πέρυσι, ο Ντόναλντ Τραμπ γλίτωσε και αυτός από μία απόπειρα δολοφονίας, στην Πενσυλβάνια, ενώ και στη Φλόριντα κάποιος σχεδίαζε να τον δολοφονήσει (η δίκη του άρχισε την εβδομάδα της δολοφονίας του Τσάρλι Κερκ).

Αυτό, όμως, που καθιστά εντελώς διαφορετική την τρέχουσα περίοδο ακραίας πόλωσης και έντασης σε σχέση με αντίστοιχες περιόδους του παρελθόντος είναι η κύρια ανησυχία του Σπένσερ Κοξ.

Οπως αναφέρεται στο βρετανικό δημοσίευμα, ο κυβερνήτης της Γιούτα, ενώ απέφυγε προσεκτικά να πει οτιδήποτε θα μπορούσε να δίχαζε περισσότερο τους Αμερικανούς, δεν ήταν τόσο ευγενικός με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία κατηγορεί ανοιχτά για αυτήν την τραγωδία. «Πιστεύω ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραμάτισαν καίριο ρόλο σε κάθε δολοφονία και απόπειρα δολοφονίας που έχουμε δει τα τελευταία πέντε, έξι χρόνια», δήλωσε σε συνέντευξή του την περασμένη Κυριακή, φτάνοντας στο σημείο να υποστηρίξει πως η λέξη «καρκίνωμα» δεν αρκεί για να περιγραφτεί το κακό που έχουν κάνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην αμερικανική κοινωνία.

Επίσημα οι περισσότεροι από τους τεχνολογικούς κολοσσούς κράτησαν σιγήν ιχθύος. Ο  Ελον Μασκ, όμως, αισθάνθηκε την ανάγκη να παρέμβει, υποστηρίζοντας ότι «η ριζοσπαστική αριστερά πανηγύρισε την εν ψυχρώ δολοφονία του Τσάρλι Κερκ» αλλά και πως «η ενότητα είναι αδύνατη με μοχθηρούς φανατικούς ανθρώπους που πανηγυρίζουν μια δολοφονία». Οσο για τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην αμερικανική κοινωνία, «ενώ κατά καιρούς ο διάλογος στο X μπορεί να καταστεί αρνητικός, είναι καλό που διεξάγεται ένας διάλογος», είπε ο Μασκ.

«Σαν ένας κακός γάμος»

Οι παγίδες αυτού του συστήματος στο πλαίσιο του οποίου η πολιτική συνδυάζεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανησυχούν ακόμη και εκείνους που ενδιαφέρονται πραγματικά για την πολιτική, ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και το ποιον υποστηρίζουν. Τις προηγούμενες ημέρες, η Κέιτλιν Γκρίφιθς, η 19χρονη πρόεδρος του παραρτήματος του Turning Point USA, της οργάνωσης που είχε ιδρύσει ο Τσάρλι Κερκ, στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, το έθεσε ξεκάθαρα: «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σίγουρα κάτι το πολύ προβληματικό για την κοινωνία μας. Δεν μπορείς καν να συζητήσεις με κάποιον που δεν συμφωνεί με τις πολιτικές σου απόψεις και νομίζω ότι αυτό είναι ειλικρινά τραγικό».

Πέρα, όμως, από τραγικό είναι και ειρωνικό, καθώς ο Τσάρλι Κερκ θεωρούσε τον εαυτό του υπέρμαχο της ελευθερίας του λόγου, αν και οι επικριτές του διαφωνούσαν με αυτήν την άποψη. Και, πλέον, η δολοφονία του μπορεί να απομακρύνει επικίνδυνα τη χώρα από τον πολιτισμένο διάλογο.

Μέσα σε λίγες μέρες από τον θάνατο του Κερκ, τα πολιτικά στρατόπεδα της χώρας είχαν ήδη οχυρωθεί πίσω από αντίθετα αφηγήματα. Πολλοί στην Αριστερά ζητούν να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους ο δολοφόνος του Κερκ μπορεί να είχε ριζοσπαστικοποιηθεί από τις διαδικτυακές υποκουλτούρες και τις ομαδικές συνομιλίες στο Διαδίκτυο. Την ίδια ώρα πολλοί στη δεξιά επιδιώκουν να ανακαλύψουν εάν ο ύποπτος μετείχε σε κάποιου είδους αριστερή συνωμοσία. «Καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται ιδιαίτερα πρόθυμη να δώσει προτεραιότητα στη συμφιλίωση ή την επούλωση», σχολιάζει από η Κάτι Κέι στο άρθρο της.

Αρκετοί ειδικοί στον εξτρεμισμό θεωρούν πως το δίπολο Δεξιά – Αριστερά μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος ανάλυσης της διχόνοιας που παρατηρείται σήμερα στις ΗΠΑ. «Είναι καλύτερο να εξετάσουμε τι κάνει τους ανθρώπους να είναι ανεξέλεγκτοι», εξήγησε μιλώντας στο BBC η Ρέιτσελ Κλάινφελντ, ανώτερη συνεργάτιδα στο Carnegie Endowment for International Peace, η οποία ειδικεύεται στις πολωμένες δημοκρατίες.

«Είναι απαραίτητη μια επιθυμία να πέσει η θερμοκρασία… (και) απαιτείται από τους ανθρώπους να έχουν λίγο περισσότερο θάρρος από όσο επιδεικνύουν», είπε. «Νομίζω ότι είναι πιο χρήσιμο να επικεντρωθούμε στο πώς εμείς ως κοινωνία γυρίζουμε σελίδα και ανοίγουμε ένα νέο κεφάλαιο, γιατί αυτό είναι σαν ένας κακός γάμος. Και όπως συμβαίνει σε έναν κακό γάμο, μπορείς μόνον να ζημιωθείς εξαπολύοντας κατηγορίες».

Είναι δυνατή η συμφιλίωση;

Oσο για το εάν η Αμερική θα μπορούσε να σπάσει τα δεσμά των αλγορίθμων που τροφοδοτούν και εντείνουν τις διαιρέσεις, καταρχάς θα απαιτούνταν ένας πανίσχυρος πρόεδρος που θα ήταν ολοκληρωτικά αφοσιωμένος σε αυτήν την εξαιρετικά δύσκολη αποστολή.

«Δεν είμαι σίγουρος πώς θα βγούμε από αυτό», είπε στο BBC ο πολιτικός σχολιαστής Ντέιβιντ Ντράκερ. «Θα βοηθούσε εάν αμφότερα τα κόμματα, όχι μόνο πολιτικές προσωπικότητες, συμφωνούσαν να σταματήσουν τις αντεγκλήσεις και απλώς έλεγαν “σταματήστε” (…) Συνήθως μόνο ένας πρόεδρος μπορεί να διευκολύνει κάτι τέτοιο. Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών ότι υπάρχουν ορισμένα όρια που δεν πρέπει να ξεπεραστούν (…) δεν είμαι σίγουρος πώς θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο», πρόσθεσε.

Ομως ο Ντόναλντ Τραμπ σίγουρα δεν είναι ένας τέτοιος πρόεδρος, καθώς τείνει να ανασκουμπώνεται και να αξιοποιεί όλες του τις δυνάμεις μόνον όταν έχει απέναντί του έναν συγκεκριμένο αντίπαλο να πολεμήσει. Στην προκειμένη θεωρεί πραγματικά πως διάφοροι στην Αριστερά επιδιώκουν να καταστρέψουν το MAGA κίνημά του. Εξ ου και η στάση –διαμετρικά αντίθετη από εκείνη του κυβερνήτη της Γιούτα– που κράτησε μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ.

«Θα σας πω κάτι που θα με βάλει σε μπελάδες, αλλά δεν με νοιάζει καθόλου», είπε, όταν ρωτήθηκε πώς μπορεί να διορθωθεί η κατάσταση στη χώρα. «Οι ριζοσπάστες της δεξιάς συχνά είναι ριζοσπαστικοί επειδή δεν θέλουν να βλέπουν εγκλήματα… Οι ριζοσπάστες της αριστεράς είναι το πρόβλημα». Και στη συνέχεια, αναφερθείς συγκεκριμένα στη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο, σημείωσε πως «η πολιτική βία της ριζοσπαστικής Αριστεράς έχει τραυματίσει πάρα πολλούς αθώους ανθρώπους και έχει στοιχίσει πάρα πολλές ζωές».

Και αυτή η άποψη του ηγέτη της χώρας –ότι την ευθύνη για τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ δεν τη φέρει μόνον ο άνθρωπος που τον εκτέλεσε αλλά η ριζοσπαστική αριστερά στο σύνολό της– επαναλαμβάνεται και από άλλους αξιωματούχους του Λευκού Οίκου.

«Μάρτυς μου ο θεός, θα χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο που διαθέτουμε για να εντοπίσουμε, να διαταράξουμε, να διαλύσουμε και να καταστρέψουμε αυτά τα δίκτυα», δήλωσε ο Στίβεν Μίλερ, αναπληρωτής προσωπάρχης του Ντόναλντ Τραμπ. «Αυτό θα γίνει και θα το κάνουμε στο όνομα του Τσάρλι».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News