Εχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια από μια ιστορική συμφωνία: στις 3 Δεκεμβρίου 1997, εκπρόσωποι 122 χωρών υπέγραψαν τη Σύμβαση για την Απαγόρευση Ναρκών κατά Προσωπικού, στην Οτάβα του Καναδά. Λίγες μέρες αργότερα, στη Στοκχόλμη, η Τζόντι Γουίλιαμς, επικεφαλής της Διεθνούς Εκστρατείας για την Απαγόρευση των Ναρκών, τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης για τον αγώνα της με στόχο την απαγόρευση ενός όπλου που έχει σκοτώσει και ακρωτηριάσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Από το Αφγανιστάν μέχρι την πρώην Γιουγκοσλαβία, από το Βιετνάμ μέχρι την Καμπότζη, υπήρχαν ακόμα ναρκοπέδια με χιλιάδες ενεργές νάρκες που μπορούσαν να προκαλέσουν χιλιάδες περισσότερα θύματα, ακόμη και σε καιρό ειρήνης.

Σήμερα, καθώς συζητείται η τεράστια επιχείρηση εκκαθάρισης της Ουκρανίας, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ετοιμάζονται να αποχωρήσουν από αυτή την ιστορική συμφωνία και να αρχίσουν, κατά συνέπεια, να παράγουν εκ νέου νάρκες κατά προσωπικού, τροφοδοτώντας αυτή την «αγορά θανάτου», όπως τη χαρακτηρίζει σε ανάλυσή του ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera.

«Η ηθική και πολιτική οπισθοδρόμηση είναι προφανής και παράλληλη με την πρόθεση ορισμένων χωρών να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα, καθώς και με μια τάση που εδραιώνεται σε πολλά πολεμικά μέτωπα», σχολιάζει ο Νάβα. «Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι νάρκες κατά προσωπικού προκαλούν περισσότερα θύματα μεταξύ των αμάχων παρά μεταξύ των μαχόμενων. Οι ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία στοχεύουν πόλεις, την καθημερινή ζωή και τις πολιτικές υποδομές, με σαφή στόχο το τσάκισμα του ηθικού του πληθυσμού.

»Στη Γάζα, ο ισραηλινός στρατός βομβαρδίζει σπίτια και νοσοκομεία και επιβάλλει λιμό με στόχο την εκδίωξη όσο το δυνατόν περισσότερων Παλαιστινίων. Πράγματι, το φάσμα της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ευρώπης και η μακροχρόνια διαμάχη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελούν το φόντο αυτής της ιστορικής ανατροπής: γενική αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών, πυρηνικά προγράμματα, επανέναρξη της παραγωγής ναρκών κατά προσωπικού», εξηγεί.

Τη Σύμβαση της Οτάβα για τις νάρκες δεν την υπέγραψαν ποτέ ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ρωσία ούτε η Κίνα, δηλαδή οι τρεις υπερδυνάμεις των οποίων οι πολιτικές ανησυχούν πλέον ολόκληρο τον κόσμο: «Ο εθνικισμός, ο προστατευτισμός και ο επεκτατισμός σε βάρος των γειτόνων τους “ναρκοθετούν” το διεθνές δίκαιο, τις εμπορικές σχέσεις και τα ιδανικά της παγκόσμιας διακυβέρνησης, και όλα αυτά συμβαίνουν σε βάρος των πιο αδύναμων, ενώ οι μεσαίες δυνάμεις, περιλαμβανομένης ακόμα και της Ευρώπης, δείχνουν να μην μπορούν να αντιδράσουν ώστε να μπει ένα φρένο σε αυτή την τραγική οπισθοδρόμηση», γράφει ο Νάβα στην Corriere.

Τη Σύμβαση της Οτάβα δεν έχουν υπογράψει επίσης το Ισραήλ και οι δύο Κορέες, καθώς και η Ινδία και το Πακιστάν, ενώ στα τέλη του προηγούμενου μήνα την αποχώρησή της ανακοίνωσε και η Ουκρανία, με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να δηλώνει πως η εκτεταμένη χρήση ναρκών κατά προσωπικού από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις έχει δημιουργήσει μια εντελώς ασύμμετρη κατάσταση στο πεδίο.

Επικαλούμενες και οι πέντε τη ρωσική απειλή, τη Σύμβαση εγκαταλείπουν επίσης η Φινλανδία, η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία. Σημαίνει αυτό πως τα βορειοανατολικά σύνορα της Ευρώπης θα μετατραπούν σε ένα τεράστιο ναρκοπέδιο; Κάνοντας λόγο για μια «άνευ προηγουμένου περιφερειακή λύση», η υπουργός Αμυνας της Λιθουανίας Ντόβιλε Σακαλιένε δήλωσε πως η αποχώρηση των εν λόγω πέντε χωρών από τη Σύμβαση της Οτάβα «στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι τα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ είναι σταθερά, αδιαίρετα, και τα υπερασπιζόμαστε από κοινού με κάθε απαραίτητο μέσο».

«Θα αρχίσουμε, επομένως, να μιλάμε ξανά για τεράστια ναρκοπέδια, για δαπανηρές και χρονοβόρες επιχειρήσεις εκκαθάρισης και για τρομερούς ακρωτηριασμούς, ευελπιστώντας πως άνδρες και γυναίκες καλής θέλησης –όπως ο Τζίνο Στράντα, ιδρυτής της ΜΚΟ Emergency– θα ξαναρχίσουν τον αγώνα κατά των ναρκών», σχολιάζει ο Μάσιμο Νάβα, μην παραλείποντας να θυμίσει ότι κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής της, ακτιβίστρια κατά των ναρκών υπήρξε και η αείμνηστη πριγκίπισσα Νταϊάνα.

Αυτή την εβδομάδα το Reuters μετέδωσε ότι η Λιθουανία και η Φινλανδία αναμένεται να ξεκινήσουν την εγχώρια παραγωγή ναρκών τον επόμενο χρόνο (μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησής τους από τη Σύμβαση) με στόχο τη δημιουργία νέων, δικών τους αποθεμάτων, αλλά και την τροφοδοσία της εμπόλεμης Ουκρανίας. «Θα δαπανήσουμε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε αντιαρματικές νάρκες, αλλά και σε νάρκες κατά προσωπικού. Ο αριθμός τους θα είναι σημαντικός», δήλωσε στο διεθνές δίκτυο ο λιθουανός υφυπουργός Αμυνας Κάρολις Αλέξα, κάνοντας λόγο για δεκάδες χιλιάδες νάρκες κατά προσωπικού.

«Η Φινλανδία πρέπει να έχει τη δική της παραγωγή για να διασφαλίσει την ασφάλεια εφοδιασμού», σημείωσε από την πλευρά του ο Χέικι Αουτο, πρόεδρος της Επιτροπής Αμυνας της φινλανδικής Βουλής. «Είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό και πολύ οικονομικό οπλικό σύστημα», πρόσθεσε. Οσο για την πρόθεση του Ελσίνκι να αρχίσει να προμηθεύει το Κίεβο με νάρκες κατά προσωπικού, είπε πως «δεν είναι μόνο σωστό και καθήκον μας να υποστηρίζουμε την Ουκρανία, είναι σημαντικό και για την ασφάλεια της ίδιας της Φινλανδίας».

Τα υπόλοιπα τρία κράτη-μέλη και της ΕΕ και του ΝΑΤΟ που αποχωρούν από τη Σύμβαση της Οτάβα (Πολωνία, Λετονία και Εσθονία) προς το παρόν δεν σχεδιάζουν να αρχίσουν να παράγουν νάρκες κατά προσωπικού. Ωστόσο αξιωματούχοι στη Βαρσοβία και στη Ρίγα δήλωσαν πως η παραγωγή θα μπορούσε να αρχίσει άμεσα σε περίπτωση ανάγκης, ενώ για το Ταλίν αποτελεί μελλοντική επιλογή.

Μέχρι σήμερα, 165 από τα 193 κράτη που αναγνωρίζονται από τον ΟΗΕ έχουν υπογράψει ή προσχωρήσει στη Σύμβαση της Οτάβα. Η Ρωσία χρησιμοποιεί νάρκες κατά προσωπικού στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας, η οποία, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, είναι σήμερα η πιο ναρκοθετημένη χώρα στον κόσμο. Ομως νάρκες κατά προσωπικού χρησιμοποιούν εδώ και καιρό και οι Ουκρανοί, σύμφωνα με τη Human Rights Watch.

Αναφερθείς στην αποχώρηση της Πολωνίας, της Φινλανδίας και των κρατών της Βαλτικής από τη Σύμβαση, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε «ιδιαίτερα ανήσυχος», κάνοντας λόγο για μια απόφαση που θα μπορούσε «να υπονομεύσει την προστασία των αμάχων, καθώς και δύο δεκαετίες ενός νομικού πλαισίου που έχει σώσει αμέτρητες ζωές».

Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, Μιριάνα Σπόλιαρικ, μίλησε για «επικίνδυνη αλλαγή κατεύθυνσης», σημειώνοντας ότι «η παγκόσμια συναίνεση που είχε μετατρέψει τις νάρκες κατά προσωπικού σε σύμβολο απανθρωπιάς αρχίζει να καταρρέει».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News