H ισπανίδα Μαρία Μπράνιας Μορέρα ήταν ο γηραιότερος άνθρωπος στον κόσμο, όταν πέθανε τον Αύγουστο του 2024 σε ηλικία 117,5 ετών στο γηροκομείο «Santa Maria del Tura» της πόλης Ολότ, στη βορειοανατολική Ισπανία, όπου ζούσε τα τελευταία 20 χρόνια.

Η τελευταία της επιθυμία απευθυνόταν στους γιατρούς: «Παρακαλώ μελετήστε με για να μπορέσω να βοηθήσω τους άλλους», τους ζητούσε, και ο δρ Μανέλ Εστέλερ, πρόεδρος του τμήματος Γενετικής της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, εκπλήρωσε την επιθυμία της μαζί με τους συναδέλφους του, γράφουν οι Times του Λονδίνου, με τον τίτλο τους να αναρωτιέται αν η μακροζωία της οφείλεται στα τρία γιαούρτια που έτρωγε καθημερινά η γηραιά κυρία.

Μια μεγάλη ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον Eστέλερ και ερευνητές του τμήματος Επιγενετικής του Καρκίνου στο Ινστιτούτου Ερευνας Λευχαιμίας Josep Carreras και του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, διερεύνησαν το πλήρες φάσμα της γενετικής και της κυτταρικής δομής της Μορέρα και συνέκριναν τα αποτελέσματα με εκείνα άλλων πολύ ηλικιωμένων ατόμων, αφού εξέτασαν δείγματα αίματος, σάλιου, ούρων και κοπράνων της υπεραιωνόβιας Καταλανής, τα οποία συνέλεξαν έναν χρόνο πριν από τον θάνατό της.

Η απάντηση δόθηκε με την πρόσφατη δημοσίευση της μελέτης τους. Η μακροζωία της οφειλόταν τόσο στα κύτταρά της όσο και στο γεγονός ότι η κυρία Μορέρα φρόντιζε την υγεία της, γράφουν οι New York Times. Δεν είχε περιττά κιλά, ακολουθούσε μεσογειακή διατροφή, έτρωγε πολύ γιαούρτι, δεν κάπνιζε ούτε έπινε, και περπατούσε μία ώρα την ημέρα έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000, οπότε αυτό έγινε πολύ δύσκολο.

Οι ερευνητές, προσθέτει ο Guardian, ανακάλυψαν ότι, ενώ το σώμα της έδειχνε σαφή σημάδια ακραίας γήρανσης, ορισμένοι βιολογικοί παράγοντες την προστάτευαν από τις ασθένειες που συνήθως ταλαιπωρούν τα τελευταία χρόνια της ζωής.

«Ο κοινός κανόνας είναι πως, καθώς μεγαλώνουμε, αρρωσταίνουμε περισσότερο, αλλά αυτή ήταν μια εξαίρεση και θέλαμε να καταλάβουμε γιατί», δήλωσε ο δρ Μανέλ Εστέλερ. «Για πρώτη φορά καταφέραμε να διαχωρίσουμε το να είμαστε γέροι από το να είμαστε άρρωστοι».

Ανθεκτική χάρη στις κακουχίες

Η Μαρία Μπράνιας Μορέρα γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1907 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου είχαν μεταναστεύσει οι καταλανοί γονείς της τον προηγούμενο χρόνο. Η οικογένεια μετακόμισε στο Τέξας και στη Νέα Ορλεάνη, όπου ο δημοσιογράφος πατέρας της ίδρυσε το ισπανόφωνο περιοδικό Mercurio, αλλά πτώχευσε και το 1915 αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Καταλονία.

Σε εκείνο το ταξίδι, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέσω Κούβας και Αζορών –για να αποφύγουν τα γερμανικά πλοία που έπλεαν στον Ατλαντικό Ωκεανό– ο πατέρας της Μπάνιας πέθανε από φυματίωση και το οκτάχρονο κορίτσι έχασε την ακοή του από το ένα αυτί όταν έπεσε από το πάνω κατάστρωμα στο κάτω, ενώ έπαιζε με τα αδέλφια της.

Γεγονός είναι ότι η Μαρία Μπράνιας επιβίωσε από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και τον Εμφύλιο της Ισπανίας, τις πανδημίες της γρίπης, αλλά και την πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού. Στα 113 της χρόνια βρέθηκε θετική στον Covid-19, που σκότωσε σχεδόν 27.000 ανθρώπους  στην Ισπανία, αλλά η υπεραιωνόβια κυρία ξεπέρασε γρήγορα και εύκολα την ασθένεια.

«Δεν έκανα τίποτα το ιδιαίτερο για να φτάσω σε αυτή την ηλικία», είχε πει σε συνέντευξή της στην El País πριν πεθάνει. Ωστόσο ο δρ Εστέλερ διαφωνεί. Εκτός από το γενετικό της προφίλ και τον υγιεινό τρόπο ζωής της, ο ισπανός γενετιστής δήλωσε στους New York Times πως το γεγονός ότι επέζησε από πολέμους και διάφορες κακουχίες τη βοήθησε να ζήσει περισσότερο: «Πιστεύεται ότι οι άνθρωποι που έχουν επιβιώσει από δυσκολίες έχουν ένα πλεονέκτημα», εξήγησε.

Η Μαρία Μπράνιας παντρεύτηκε έναν γιατρό με τον οποίο έζησε 40 χρόνια στη Ζιρόνα της Καταλονίας μέχρι τον θάνατό του συζύγου της σε ηλικία 72 ετών. Απέκτησαν τρία παιδιά (ο γιος της πέθανε περίπου 50 ετών, αλλά οι κόρες της, πάνω από 90 ετών σήμερα, ζουν και οι δύο), 11 εγγόνια και πολλά δισέγγονα.

Η υπεραιωνόβια Καταλανή πέθανε ήσυχα στον ύπνο της και μέχρι τέλους η υγεία της ήταν εκπληκτικά καλή, ανέφερε ο Guardian. «Το μυαλό της είναι απόλυτα διαυγές. Θυμάται με εντυπωσιακή ακρίβεια επεισόδια από τότε που ήταν μόλις τεσσάρων ετών και δεν έχει καρδιαγγειακή νόσο, η οποία είναι συχνή στους ηλικιωμένους. Τα μόνα που την ταλαιπωρούν είναι κάποια προβλήματα κινητικότητας και ακοής. Είναι απίστευτο», είχε δηλώσει το 2023 ο δρ Εστέλερ σε συνέντευξή του στην ισπανική εφημερίδα ABC.

Προστατευμένη μέχρι τα βαθιά γεράματα

Ανάμεσα σε μια σειρά από ανακαλύψεις, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα τελομερή (τα οποία ενεργούν ως προστατευτικά καλύμματα στα άκρα των χρωμοσωμάτων) της Μορέρα ήταν εξαιρετικά κοντά, ένα σαφές σημάδι γήρανσης στα κύτταρά της. Το ανοσοποιητικό της σύστημα έδειχνε επίσης σημάδια γήρανσης, ήταν επιρρεπές σε φλεγμονές και είχε αποκτήσει μεταλλάξεις που οδηγούν σε λευχαιμία.

Παρ’ όλα αυτά φαινόταν καλά προστατευμένη. Μια προσεκτική εξέταση του DNA της αποκάλυψε γονιδιακές παραλλαγές που προστάτευαν τα καρδιακά και εγκεφαλικά της κύτταρα από ασθένειες και άνοια. Είχε χαμηλά επίπεδα φλεγμονής σε όλο της το σώμα, γεγονός που μείωσε τον κίνδυνο καρκίνου και διαβήτη, και αποτελεσματικό μεταβολισμό χοληστερόλης και λίπους. «Ολα αυτά είναι κρίσιμα επειδή συνδέονται με ασθένειες που είναι τυπικές στους ηλικιωμένους και στο τέλος σε σκοτώνουν», εξήγησε ο Εστέλερ στον Guardian.

Στη συνέχεια η ομάδα στράφηκε σε επιγενετικά «ρολόγια», τα οποία εξετάζουν τα πρότυπα γονιδιακής έκφρασης (μετρούν πόσο γερασμένο είναι πραγματικά το σώμα μας), για να αξιολογήσουν τη βιολογική ηλικία της Μορέρα. «Hταν τουλάχιστον 10 με 15 χρόνια νεότερη [από την χρονολογική της ηλικία]», είπε ο Εστέλερ. Το μικροβίωμα του εντέρου της ήταν επίσης πολύ νεαρό για την ηλικία της, με άφθονο Bifidobacterium, το οποίο θεωρείται επίσης ευεργετικό για την υγεία.

Εκτός από το καλό της κύτταρο και τον υγιεινό τρόπο ζωής, η Μορέρα έζησε επίσης μια καλή κοινωνική ζωή, με φίλους και συγγενείς κοντά της. Σίγουρα όλα αυτά βοήθησαν, δήλωσε ο Εστέλερ.

Ο ισπανός γενετιστής ελπίζει, τέλος, ότι ο πλούτος των πληροφοριών που αποκόμισαν θα βοηθήσει τους επιστήμονες να αναπτύξουν νέες θεραπείες που θα διατηρούν τους ανθρώπους υγιείς στα γηρατειά. «Μπορούμε να αναπτύξουμε φάρμακα για να αναπαράγουμε τις επιδράσεις των καλών γονιδίων», είπε και διευκρίνισε: «Οι γονείς της Μαρίας της έδωσαν πολύ καλά γονίδια, αλλά δεν μπορούμε να επιλέγουμε τους γονείς μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News