Η τελευταία απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) του υπουργού Παπασταύρου ήρθε σαν μια επιδέξια νομική χειρουργική επέμβαση. Ούτε κατεδάφισε τον κανονισμό, ούτε τον άφησε να φουσκώσει ανεξέλεγκτα. Τον περιόρισε, τον συμμόρφωσε, τον έντυσε με «περιβαλλοντικά ισοδύναμα» και τον έστειλε ξανά στο εργοτάξιο. Με άλλα λόγια, το ΣτΕ δεν πάτησε το φρένο, απλώς κατέβασε ταχύτητα και είπε στους οδηγούς του real estate να προσέχουν τις στροφές.

Στην πράξη, οι μεγάλοι κατασκευαστές είναι οι χαμογελαστοί αυτής της ιστορίας. Οσοι είχαν ήδη άδειες, όσα έργα είχαν ξεκινήσει πριν από την 11η Δεκεμβρίου 2024, σώζονται. Οι γερανοί ξαναδουλεύουν, τα εργοτάξια ξανανοίγουν και οι εταιρείες development βλέπουν τις επενδύσεις τους να αποψύχονται. Το ΣτΕ επιτρέπει την ολοκλήρωση των έργων, αρκεί να πληρωθεί ένα «περιβαλλοντικό ισοδύναμο», ένα είδος λύτρων προς τη φύση για τις παραπάνω σκιές και όγκους.

Για τους μεγάλους παίκτες, αυτό είναι απλώς ένα επιπλέον κονδύλι στον προϋπολογισμό. Θα το περάσουν στον λογαριασμό, θα το τιμολογήσουν ως «πράσινη συμμόρφωση» και θα συνεχίσουν να κτίζουν. Οι εταιρείες που έχουν κεφάλαιο, νομική υποστήριξη και σχέσεις με το ΥΠΕΝ μπορούν πλέον να πατήσουν το κουμπί της παραγωγής χωρίς τον φόβο ότι οι άδειές τους θα ακυρωθούν αύριο. Το real estate ξαναμπαίνει σε τροχιά.

Αντιθέτως, οι μικροϊδιοκτήτες και οι μικροκατασκευαστές είναι οι ζημιωμένοι του νέου σκηνικού. Οσοι είχαν βγάλει άδεια αλλά δεν πρόλαβαν να ξεκινήσουν, βρίσκονται μπροστά σε τοίχο. Πρέπει να την αναθεωρήσουν, να χάσουν τετραγωνικά, να ξαναπληρώσουν μηχανικούς, να περιμένουν εγκυκλίους.

Για ένα ζευγάρι που ήθελε να φτιάξει σπίτι στα Μεσόγεια ή για έναν μικρό επιχειρηματία που είχε σχέδιο να σηκώσει ένα ενοικιαζόμενο στην Πάρο, η απόφαση του ΣτΕ σημαίνει καθυστέρηση, αβεβαιότητα και κόστος. Ο μεγάλος συνεχίζει το project των εκατό εκατομμυρίων, ο μικρός αναστέλλει το όνειρο των εκατό τετραγωνικών.

Κάπου ανάμεσα στους δύο, οι μηχανικοί τρίβουν τα χέρια τους, το ίδιο και το Τεχνικό τους Επιμελητήριο. Η απόφαση αυτή σημαίνει νέες αναθεωρήσεις αδειών, νέες μελέτες, νέες επιθεωρήσεις, νέα ένσημα. Κάθε γκρίζα ζώνη είναι και μια νέα αμοιβή. Το επάγγελμα ξαναζωντανεύει έπειτα από μια διετία που κανείς δεν ήξερε τι ισχύει και τι όχι. Το ΣτΕ τους χάρισε, χωρίς να το θέλει (;), ένα δεύτερο κύμα δουλειάς.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η απόφαση, πίσω από τη νομική ορολογία, επιβεβαιώνει μια πολιτική ισορροπία: η οικοδομή μπορεί να συνεχίσει, αρκεί να μη φαίνεται προκλητική. Τα «πράσινα μπόνους» δόμησης παραμένουν, αλλά υπό όρους. Η έννοια του «περιβαλλοντικού ισοδύναμου» λειτουργεί σαν βαλβίδα πίεσης. Το κράτος μαζεύει έσοδα, οι εργολάβοι συνεχίζουν, και όλοι μπορούν να δηλώνουν υπέρμαχοι της βιώσιμης ανάπτυξης. Είναι η κλασική ελληνική συνταγή τού «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ».

Οι μόνοι που πραγματικά μένουν στον αέρα είναι όσοι βρίσκονται στην γκρίζα ζώνη. Μερικώς κτισμένα έργα, άδειες χωρίς πράσινη πιστοποίηση, εκτάσεις που αγοραστήκαν με υποσχέσεις πρόσθετης δόμησης. Αυτοί θα περιμένουν μήνες, ίσως χρόνια, για να ξεκαθαρίσει πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη η απόφαση. Και στο μεταξύ θα πληρώνουν φόρους και δάνεια για περιουσίες που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν.

Το ΣτΕ, βέβαια, δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς. Εβαλε ένα θεσμικό όριο στην ασυδοσία των μπόνους, αλλά δεν ήθελε να διαλύσει και την οικοδομική αγορά, που κινεί τη μισή ελληνική οικονομία. Το μήνυμα είναι σαφές: προχωρήστε αλλά με προσοχή. Μην ξαναγίνουμε η χώρα όπου «πράσινο» σημαίνει απλώς «παραπάνω όροφος».

Ετσι, οι μεγάλοι παίκτες συνεχίζουν το πάρτι, οι μικροί πληρώνουν το μπουγέλο και οι μηχανικοί σερβίρουν τα ποτά. Το ΣτΕ απλώς κράτησε τα φώτα αναμμένα και η Ελλάδα ξαναμπαίνει στην οικοδομική της κανονικότητα, δηλαδή στη γνωστή ελληνική ανισότητα με άδεια δόμησης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News