«Δες πώς έγινε η Μαρίνα Πατούλη», αναφώνησε η κοπέλα στο διπλανό τραπέζι, δείχνοντας τη φωτογραφία στη φίλη της. Κοίταξαν και οι δύο με γουρλωμένα μάτια την οθόνη του κινητού και άρχισαν τα κοροϊδευτικά σχόλια για το πόσο αγνώριστη είναι.

Για την ιστορία, η κυρία Πατούλη τελευταία έχει ανακαλύψει μάλλον τη δύναμη των φίλτρων και τα δοκιμάζει, με αποτέλεσμα σε κάποιες selfies που αναρτά να μοιάζει άλλος άνθρωπος. Δεν είναι η μόνη, ασφαλώς. Μια ολόκληρη υφήλιος το κάνει. Όχι απλώς το κάνει, το τερματίζει. Επεμβαίνει στην εικόνα της σε βαθμό κακουργήματος.

Μπορεί βέβαια να ισχυριστεί κανείς ότι είναι κάπως αστείο, όταν είσαι γνώριμο στον κόσμο πρόσωπο, και έχεις εκθέσει την πραγματική εικόνα σου ενώπιον του κοινού, να αναρτάς φωτογραφίες μιας άλλης, τόσο πειραγμένες που θα σχολιαστούν ακριβώς γι’ αυτό. Από την άλλη, είναι ενδεικτικό τού πόσο τα φίλτρα μπορούν να κυριαρχήσουν επάνω σου, πάνω στις επιλογές και συμπεριφορές σου.

Είναι το Tik Tok ο ένοχος; Σίγουρα, έδωσε με τα εφέ του μια, άνευ προηγουμένου, δυνατότητα αλλοίωσης των χαρακτηριστικών των χρηστών. Και όντας εθιστικό από κάθε άποψη, δημιούργησε κι αυτόν τον επιπλέον εθισμό, στον οποίο είναι σοκαριστικό το πώς οι άνθρωποι παγιδεύτηκαν και πόσο ανάγκη τον έχουν πια. Πέρα από το δημοφιλές κοινωνικό μέσο, υπάρχουν βεβαίως και άπειρες εφαρμογές που σου επιτρέπουν να πειράξεις τις φωτογραφίες σου και να γίνεις, σχεδόν ένας άλλος.

Πάντα θα φέρνω ως παράδειγμα την περίπτωση μιας μάνας, η οποία βγάζει στο Tik Tok βίντεο σχετικά με τον Γολγοθά που περνάει το παιδί της που πάσχει από καρκίνο. Η γυναίκα στέκεται μπροστά στην κάμερα και διηγείται με κλαμένα μάτια όσα τραβάει ο γιος της, βάζοντας πάνω στο πρόσωπο της το φίλτρο «Bold Glamour», το οποίο σε κάνει να φαίνεσαι σαν σταρ του Χόλιγουντ σε εξώφυλλο περιοδικού. Προφανώς, αυτή η γυναίκα έχει δύο προβλήματα: το βάσανο του άρρωστου παιδιού της και την ανάγκη της για καλλωπισμό, που υποδηλώνει ασφαλώς ένα βαθύ κομπλεξισμό και μια δυσκολία αποδοχής της αληθινής εικόνας της.

Το εφέ «Bold Glamour» έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον για το έντονο πείραγμα που κάνει στο πρόσωπο, αλλά δεν είναι το μόνο. Υπάρχουν και άλλα εξίσου παρεμβατικά, όπως το «Teen», ένα φίλτρο που σε δείχνει σαν έφηβο και εγείρει και ηθικούς προβληματισμούς, γιατί παίζει με τη δίψα για νεότητα ύπουλα. Κάποιοι το έχουν κατηγορήσει και ως εργαλείο για παιδόφιλους.

Είναι παράδοξο, σε μια εποχή όπου το κήρυγμα για τη φυσική ομορφιά και την απαλλαγή από σεξιστικά πρότυπα περί εμφάνισης και ηλικίας κυριαρχεί σε κάθε συζήτηση, να έχουμε γίνει δέσμιοι μιας φωτοσοπιάς εκτός ορίων. Από τη μια βγάζουμε φωτογραφίες με την ένδειξη «κανένα φίλτρο» και «χωρίς μακιγιάζ», κι από την άλλη επιδιδόμαστε σ’ έναν αγώνα παραμόρφωσης, με έπαθλο μια πλασματική τελειότητα. Η οποία, επιπλέον, έχει παρόμοια χαρακτηριστικά, μας κάνει όλους ίδιους, ακολουθώντας τα πρότυπα της εποχής, εκείνα που έχουμε τοποθετήσει στην κορυφή της πυραμίδας της ομορφιάς.

Θέλουμε όλες αψεγάδιαστο δέρμα, τα χείλη της Αντζελίνα Τζολί, τα στήθη της Κιμ Καρντάσιαν και τη μύτη της Κάιλι Τζένερ, γλουτούς ανασηκωμένους και μάτια αμυγδαλωτά. Και πλέον, μπορούμε να τα έχουμε στη διαδικτυακή εικόνα μας, προσθέτοντας και άλλου είδους λεπτομέρειες, όπως χρώμα ματιών ή φακίδες, μακιγιάζ, σχήμα φρυδιών και δόντια από πορσελάνη. Μια ιδιότυπη ζωγραφική του εαυτού μας, που την κάνουμε με ψηφιακά εργαλεία και δεν γίνεται πια μόνο στις φωτογραφίες μας, αλλά και στα βίντεο, δίνοντας ένα απόλυτα αληθοφανές αποτέλεσμα.

Προφανώς, όλα αυτά εντάσσονται σε μια γενικότερη κουλτούρα της εποχής που ξεκινά από την επιθυμία μας για εξωτερική βελτίωση και νεότητα. Δεν φταίνε μόνο τα κοινωνικά δίκτυα, αν και έχουν δώσει μεγάλη ώθηση στο φαινόμενο. Το οποίο κατακρεουργεί την ψυχολογία και την αυτοεκτίμηση, ειδικά των νέων ανθρώπων. Είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, αλλά ποιος, αλήθεια, δεν μπορεί να τις φανταστεί; Αρκεί να δεις πως τα χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Από το κορίτσι και το αγόρι της διπλανής πόρτας μέχρι μια διάσημη κυρία που ξέρει πολύ καλά ότι το κοινό θα καταλάβει την υπερ-επεξεργασία της φωτογραφίας της, αλλά προτιμά να υποστεί την κριτική προκειμένου να φανεί δεκαπέντε χρόνια νεότερη σε μια οθόνη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News