Δεν είναι ίσα όλα τα διαβατήρια. Οι πολίτες ορισμένων χωρών περνούν με ευκολία τα σύνορα, ενώ άλλοι υποβάλλονται σε εξονυχιστικό έλεγχο και αναμονή. Η εταιρεία συμβούλων Henley & Partners, που ειδικεύεται στο να βοηθά όσους θέλουν να αποκτήσουν υπηκοότητα σε πιο «ελκυστικές» χώρες, δημοσιεύει κάθε χρόνο έναν δείκτη που κατατάσσει τα διαβατήρια ανάλογα με τον αριθμό των χωρών στις οποίες οι κάτοχοί τους μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς βίζα.

Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ ψηλά στην κατάταξη. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Economist, μοιράζεται την έκτη θέση με τη Νορβηγία, την Ουγγαρία, τη Νέα Ζηλανδία, την Πορτογαλία και τη Σουηδία. Οι κάτοχοι ελληνικού διαβατηρίου έχουν πρόσβαση, χωρίς να χρειάζονται βίζα, σε 186 από τις 227 χώρες του κόσμου, με κορυφαία στη λίστα τη Σιγκαπούρη, της οποίας το διαβατήριο «ξεκλειδώνει» τις πόρτες σε 193 χώρες.

Στα γενικά συμπεράσματα της λίστας είναι φανερό ότι καθώς η Ασία ισχυροποιείται οικονομικά, το ίδιο κάνει και η «διπλωματική αξία» των διαβατηρίων της. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία, πάλαι ποτέ πρωταθλητές της ελεύθερης μετακίνησης, βλέπουν την επιρροή τους να μειώνεται, θύματα των δικών τους αυστηρότερων πολιτικών. Αντιθέτως, χώρες όπως η Κίνα επενδύουν σε συμφωνίες που τους αποφέρουν συμβολικά και πρακτικά κέρδη.

Τα ασιατικά διαβατήρια κυριαρχούν στην κορυφή της λίστας. Η Σιγκαπούρη βρίσκεται για τέταρτη συνεχή χρονιά στην πρώτη θέση, ενώ ακολουθούν η Νότια Κορέα με 190 και η Ιαπωνία με 189 χώρες. Επτά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης μοιράζονται την πέμπτη θέση, έχοντας πρόσβαση σε 187 χώρες. Στον αντίποδα, οι πολίτες του Αφγανιστάν, της Συρίας και του Ιράκ μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς βίζα μόνο σε 24, 26 και 29 χώρες αντίστοιχα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που βρίσκονταν στην κορυφή του δείκτη το 2014, βρίσκονται εκτός της πρώτης δεκάδας για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε η κατάταξη, το 2006. Σήμερα μοιράζονται τη 12η θέση με τη Μαλαισία· οι πολίτες και των δύο χωρών έχουν πρόσβαση χωρίς βίζα σε 180 προορισμούς.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, που κατείχε την πρωτιά το 2015, έχει υποχωρήσει στην όγδοη θέση. Αυτές οι αλλαγές οφείλονται κυρίως στην αρχή της αμοιβαιότητας: όταν οι πλούσιες χώρες αυστηροποιούν τους ταξιδιωτικούς κανόνες τους, οι υπόλοιπες απαντούν με τον ίδιο τρόπο, περιορίζοντας έτσι και τη δική τους κινητικότητα.

Οι ΗΠΑ, μαζί με την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και την Ιαπωνία, ανήκουν στις αναπτυγμένες χώρες που επιτρέπουν την είσοδο χωρίς βίζα στους λιγότερους υπηκόους άλλων κρατών. Ισως γι’ αυτό η ισχύς των διαβατηρίων αυτών των πέντε χωρών έχει παραμείνει στάσιμη ή έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία, αν και εξακολουθούν να θεωρούνται από τα ισχυρότερα.

Αντιθέτως, σημειώνει ο Economist, η Κίνα έχει σημειώσει θεαματική πρόοδο: από την 94η θέση το 2015 ανέβηκε φέτος στην 64η, προσφέροντας ελεύθερη είσοδο σε 30 περισσότερες χώρες απ’ ότι οι ΗΠΑ. Κάποιες από αυτές, βέβαια, είναι χώρες τις οποίες η Δύση αποφεύγει, όπως η Ρωσία.

Παρά τη μείωση της «ισχύος» του διαβατηρίου τους, οι Αμερικανοί εξακολουθούν να ταξιδεύουν σχετικά ελεύθερα. Ωστόσο, ολοένα και πιο πολλοί αναζητούν δεύτερη υπηκοότητα, συχνά μέσω της λεγόμενης «χρυσής βίζας» ή «χρυσού διαβατηρίου», που παρέχουν μόνιμη άδεια παραμονής ή ακόμα και ιθαγένεια σε όσους επενδύουν μεγάλα ποσά σε μια χώρα. Σύμφωνα με τη Henley, οι Αμερικανοί αποτελούν πλέον την πλειονότητα των πελατών της, ξεπερνώντας συνολικά τους επόμενους τέσσερις πιο συχνούς αιτούντες χρυσής βίζας (Τούρκους, Ινδούς, Κινέζους και Βρετανούς).

Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, οι αιτήσεις Αμερικανών για δεύτερη υπηκοότητα ήταν 67% περισσότερες από το σύνολο του 2024, το οποίο με τη σειρά του ήταν 60% υψηλότερο από το προηγούμενο έτος. Τα διαβατήρια από την Ευρώπη και την Καραϊβική βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεών τους, ενώ αυξανόμενο ενδιαφέρον παρατηρείται και για τη Νέα Ζηλανδία.

Το επιπλέον διαβατήριο έχει μετατραπεί σε σύμβολο πολυτέλειας και εργαλείο ασφάλειας για τους εύπορους και «ευκίνητους» πολίτες του κόσμου, εκείνους που αναζητούν όχι απλώς ελευθερία μετακινήσεων, αλλά και εναλλακτική ταυτότητα σε έναν πλανήτη που γίνεται όλο και πιο ρευστός γεωπολιτικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News