Τα αστέρια που δημιούργησε ο Θεός την τέταρτη ημέρα της Δημιουργίας χρησιμοποιούνταν πάντα ως πηγή ελπίδας και καθοδήγησης μέσα στο σκοτάδι. Ηταν μια υπενθύμιση ότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο και ότι ο Θεός έχει πάντα τον έλεγχο…
Και τα ζώδια βασίστηκαν αρχικά στα αστέρια. Αλλά με την πάροδο των χιλιετιών η θέση τους έχει αλλάξει. Αυτό σημαίνει ότι, αν λάβουμε υπόψη αυτή την αλλαγή, το ζώδιό μας μπορεί να μην είναι αυτό που πιστεύουμε ότι είναι. Μπορεί να έχει αλλάξει και αυτό, γράφουν οι New York Times. Ιδού πώς εξηγεί το φαινόμενο η νεοϋορκέζικη εφημερίδα σε ένα εντυπωσιακό διαδραστικό άρθρο της:
Καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ηλιο, ο Ηλιος εμφανίζεται σε ένα μεταβαλλόμενο φόντο αστεριών. Τα 12 ζώδια βασίστηκαν αρχικά στους αστερισμούς πίσω από τον Ηλιο, όπως τους βλέπουμε από την οπτική μας γωνία στη Γη.
Οι αρχαίοι αστρονόμοι και αστρολόγοι χρησιμοποιούσαν συγκεκριμένα μοτίβα για να μετρήσουν τον χρόνο και να προβλέψουν το μέλλον. Για παράδειγμα, όποιος έχει γεννηθεί την 9η Σεπτεμβρίου είναι Παρθένος επειδή πριν από 2.000 χρόνια αυτός ο αστερισμός ήταν –στο περίπου– πίσω από τον Ηλιο εκείνη την ημερομηνία.
Φέτος, όμως, στις 9 Σεπτεμβρίου ο αστερισμός πίσω από τον ήλιο είναι αυτός του Λέοντα, και όχι της Παρθένου. Η αλλαγή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως την κίνηση της Γης και το γεγονός ότι οι αστερισμοί δεν έχουν όλοι το ίδιο μέγεθος.
Στη συνέχεια οι New York Times δίνουν ένα «εργαλείο» με το οποίο μπορεί να ανακαλύψει κάποιος αν το ζώδιό του –αυτό στο οποίο νομίζει ότι ανήκει– είναι το σωστό. Αρκεί να συμπληρώσετε την ημερομηνία γέννησής σας για να συγκρίνετε το ζώδιό σας με τον αστερισμό πίσω από τον Ηλιο όταν γεννηθήκατε. (Μεταξύ μας, το δοκίμασα αμέσως και ανακάλυψα ότι δεν ανήκω στον Τοξότη αλλά στο νεοεισαχθέν ζώδιο του Οφιούχου, θα δείτε παρακάτω σχετικά.)
Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους τα ζώδια δεν ευθυγραμμίζονται πλέον με τους αστερισμούς από τους οποίους έχουν πάρει το όνομά τους.
1. Ταλάντωση της Γης
Η Γη ταλαντεύεται σαν σβούρα. Μια σβούρα αρχίζει να ταλαντεύεται αμέσως μόλις τεθεί σε κίνηση. Η Γη κάνει το ίδιο, αλλά πιο αργά. Χρειάζονται 26.000 χρόνια για να διαγράψει ο Βόρειος Πόλος έναν πλήρη κύκλο στον ουρανό, δείχνοντας διαφορετικά αστέρια στην πορεία. Οι αστρονόμοι ονομάζουν αυτή την ταλαντευόμενη κίνηση αξονική μετάπτωση.
Αυτή η ταλάντωση σημαίνει ότι η άποψή μας για τα αστέρια μετατοπίζεται κατά μία μοίρα κάθε 72 χρόνια. Και με την πάροδο των αιώνων αυτή η διαφορά συσσωρεύεται.
Αν κοιτάξετε ψηλά από τον Βόρειο Πόλο, τα αστέρια που θα δείτε είναι τα εξής:
- Ο Πολάρις ή Βόρειος Πολικός Αστέρας είναι το αστέρι που βρίσκεται αυτή τη στιγμή πάνω από τον Βόρειο Πόλο.
- Αλλά όταν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έκτιζαν τις πυραμίδες, ο Πολικός Αστέρας ήταν ο Θουμπάν.
- Και κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων, ο πλησιέστερος Πολικός Αστέρας ήταν ο Βέγας…
Αλλά δεν είναι μόνο τα αστέρια του Βορρά που αλλάζουν θέση σύμφωνα με την οπτική μας γωνία λόγω της ταλάντωσης της Γης. Ολα τα αστέρια το κάνουν, συμπεριλαμβανομένων των ζωδιακών αστερισμών, γράφουν οι New York Times.
Πάρτε για παράδειγμα την εαρινή ισημερία, συνήθως γύρω στις 20 Μαρτίου, την πρώτη ημέρα της άνοιξης στο Βόρειο Ημισφαίριο (και έναρξη του ζωδιακού κύκλου στη Δυτική αστρολογία).
Πριν από 3.000 χρόνια, κατά την ισημερία, ο Ηλιος ήταν μπροστά από τον Κριό. Αλλά γύρω στο 130 π.Χ. ο έλληνας αστρονόμος Ιππαρχος παρατήρησε ότι η οπτική μας γωνία για τα αστέρια είχε μετατοπιστεί.
Σήμερα ο Ηλιος βρίσκεται μπροστά από τους Ιχθύες στην ισημερία. Σε περίπου 600 χρόνια θα εισέλθει στον Υδροχόο. Οι αστρολόγοι τo ονομάζουν «Εποχή του Υδροχόου» (αν και διαφωνούν για το πότε θα συμβεί). Σε 3.000 χρόνια, θα βρίσκεται μπροστά από τον Αιγόκερω. Και ούτω καθεξής…
Αυτή η μετατόπιση ανακαλύφθηκε πριν από 2.000 χρόνια από τον Ιππαρχο. Δεδομένου ότι δεν μπορεί κανείς να δει τα αστέρια κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο αρχαίος έλληνας αστρονόμος (ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρόδο, εξ ου και Ιππαρχος ο Ρόδιος) περίμενε μια έκλειψη Σελήνης –οπότε η Σελήνη βρισκόταν ακριβώς απέναντι από τον Ηλιο– και χρησιμοποίησε τη θέση της Σελήνης για να υπολογίσει πού βρισκόταν ο ήλιος.
Συγκρίνοντας τις μετρήσεις του με προηγούμενες, διαπίστωσε ότι η οπτική γωνία μας για τα αστέρια μετατοπίζεται κατά περίπου μία μοίρα ανά αιώνα, όχι πολύ μακριά από τις σύγχρονες μετρήσεις.
Σήμερα η Δυτική αστρολογία χρησιμοποιεί το τροπικό ζωδιακό σύστημα, το οποίο βασίζεται στις θέσεις των αστεριών περίπου όπως θα φαίνονταν στον Ιππαρχο, και όχι όπως φαίνονται σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι τα ζώδια που είναι γνωστά στη Δύση είναι συγχρονισμένα, όχι με τα αστέρια, αλλά με τις εποχές: ο Κριός ξεκινά την πρώτη ημέρα της άνοιξης, παρ’ όλο που ο ήλιος βρίσκεται τώρα μπροστά από τους Ιχθύες.
Αντίθετα, το σύστημα της ινδικης αστρολογίας χρησιμοποιεί τον αστρικό ζωδιακό κύκλο, ο οποίος υπολογίζει την ταλάντωση της Γης και ευθυγραμμίζει τα ζώδια με τα αστέρια.
Ενώ αυτά τα δύο συστήματα ήταν αρχικά ευθυγραμμισμένα, έκτοτε απομακρύνονται. Οι Δυτικοί αστρολόγοι γνωρίζουν καλά αυτή την αναντιστοιχία, αλλά δεν πιστεύουν ότι υπάρχει πρόβλημα στο να βασίζουν τα ζώδια στις θέσεις των αστεριών όπως ήταν πριν από δύο χιλιετίες.
«Οι αστρολόγοι που χρησιμοποιούν τον τροπικό ζωδιακό κύκλο χρησιμοποιούν απλώς αυτό που θεωρούν εξίσου έγκυρο σύστημα», δήλωσε στους ΝΥΤ η Ντόριαν Γκρίνμπαουμ, ιστορικός Αστρολογίας, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Ουαλίας Trinity Saint David.
2. Οι αστερισμοί διαφέρουν σε μέγεθος
Τα ζώδια δημιουργήθηκαν πριν από περίπου 2.500 χρόνια από τους Βαβυλώνιους. Στους Βαβυλωνιακούς καταλόγους των αστεριών απαριθμούνταν τουλάχιστον 17 ζωδιακοί αστερισμοί. Αλλά τελικά τους απλοποίησαν σε 12 τομείς των 30 μοιρών και καθένας περιλάμβανε έναν αστερισμό. Ηταν σαν να έκοβαν τον ουρανό σε 12 ίσες φέτες, περιλαμβάνοντας αντίστοιχα 12 ζωδιακούς αστερισμούς.
Αλλά οι αστερισμοί δεν έχουν στην πραγματικότητα το ίδιο μέγεθος. Το 1928 οι αστρονόμοι χώρισαν τον ουρανό σε 88 επίσημα αναγνωρισμένους αστερισμούς και ο καθένας είχε το δικό του κομμάτι στο παζλ.
Επίσημοι αστερισμοί κατά μήκος της ετήσιας τροχιάς του ήλιου
«Δεν είναι όλα τα κομμάτια ίσα», δήλωσε στους ΝΥΤ η Στέισι Πέιλεν, ομότιμη καθηγήτρια Φυσικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Βέμπερ της Γιούτα. «Είναι σαν ακανόνιστα σχήματα, τα οποία δεν είναι συμμετρικά με κανέναν τρόπο».
Με βάση αυτά τα όρια, ο Ηλιος περνάει περισσότερο από διπλάσιο χρόνο μπροστά από την Παρθένο παρά μπροστά από τον Καρκίνο. Και περνάει μόνο μία εβδομάδα μπροστά από τον Σκορπιό, αν συμπεριλάβουμε και τον Οφιούχο.
Αυτό μας φέρνει στον τελευταίο λόγο για τον οποίο τα 12 ζώδια δεν ευθυγραμμίζονται με τους αστερισμούς του ζωδιακού κύκλου:
3. Οφιούχος
Ο Οφιούχος είναι ο 13ος αστερισμός κατά μήκος της τροχιάς του Ηλιου, σύμφωνα με τους αστρονόμους – έχει ακόμη και το δικό του emoji. Οφιούχος σημαίνει «φέρων φίδι» στα αρχαία ελληνικά και συνήθως απεικονίζεται ως άνδρας που κρατάει ένα φίδι.
Για τους ανθρώπους, λοιπόν, που γεννήθηκαν στο ζώδιο του Σκορπιού πριν από 2.000 χρόνια, ο Οφιούχος ήταν πιο πιθανό να βρίσκεται πίσω από τον Ηλιο την ημέρα των γενεθλίων τους. (Και λόγω της ταλάντωσης της Γης, οι περισσότεροι Τοξότες σήμερα γεννήθηκαν επίσης όταν ο Οφιούχος ήταν πίσω από τον ήλιο.)
Δεν γνωρίζουμε πραγματικά γιατί οι Βαβυλώνιοι παρέλειψαν τον Οφιούχο από τα ζώδιά τους. Αρχικά μπορεί να του είχαν δώσει ένα διαφορετικό όνομα, υποθέτουν οι συντάκτες του άρθρου των New York Times. Αλλά οι ιστορικοί πιστεύουν πως όταν οι Βαβυλώνιοι απλοποίησαν το ζωδιακό τους σύστημα, ήθελαν τα 12 ζώδια να ταιριάζουν με τους 12 μήνες του ημερολογίου τους. Ετσι, ο Οφιούχος δεν συμπεριλήφθηκε στον κατάλογό τους.
Η αστρολογία έχει τη δύναμη να «μετασχηματίζεται»
Η αστρονομία και η αστρολογία έχουν πλέον ελάχιστα κοινά. Σήμερα, η μεν πρώτη θεωρείται επιστήμη, αλλά όχι και η δεύτερη, και δεν υπάρχει επιστημονική βάση στην ιδέα ότι οι κινήσεις των αστεριών και των πλανητών επηρεάζουν το μέλλον μας ή την προσωπικότητά μας. Αλλά οι δύο κλάδοι ήταν το ίδιο πράγμα όταν ξεκίνησαν πριν από χιλιάδες χρόνια. «Αν ήσουν αστρονόμος, ήσουν και αστρολόγος», επισήμανε στους ΝΥΤ η καθηγήτρια Ντόριαν Γκρίνμπαουμ.
Οι Βαβυλώνιοι έβλεπαν τους πλανήτες σαν θεούς και τις πλανητικές κινήσεις σαν οιωνούς που μπορούσαν να προβλέψουν την τύχη βασιλιάδων και βασιλείων. Αυτό τους παρακίνησε να αναζητήσουν μοτίβα στον ουρανό. Ακόμα, δε, και τον 17ο αιώνα, πολλοί αστρονόμοι ασκούσαν και αστρολογία.
Ο γερμανός αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ, ο οποίος ανακάλυψε πώς οι πλανήτες κινούνται σε ελλείψεις (ο νόμος των ελλειπτικών τροχιών ήταν ο πρώτος από τους τρεις νόμους του πλανητικού συστήματος που διατύπωσε), διδάχθηκε αστρολογία, πιθανότατα στο κολέγιο, και δημιουργούσε ωροσκόπια για φίλους και προστάτες του. Ο Γαλιλαίος ασκούσε την αστρολογία επίσης, και πουλούσε ωροσκόπια.
«Η παράλληλη δραστηριότητά τους ήταν να φτιάχνουν ωροσκόπια για τους πλούσιους προστάτες τους, επειδή έτσι μπορούσαν να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους», δήλωσε ο αστρονόμος και συγγραφέας Τάιλερ Νόρντγκρεν.
Τελικά, κατά τη διάρκεια του Διαφωτισμού η αστρολογία διαχωρίστηκε από την αστρονομία και έκτοτε δεν θεωρείται νόμιμη επιστήμη, σημείωσε η καθηγήτρια Ντόριαν Γκρίνμπαουμ. Η αστρολογία «αποβλήθηκε από τα πανεπιστήμια, αλλά συνεχίστηκε ως επάγγελμα».
Σήμερα κατανοούμε τους νόμους που διέπουν τις κινήσεις των πλανητών και των αστεριών αρκετά καλά ώστε να στέλνουμε διαστημόπλοια σε μακρινούς κόσμους, να ανιχνεύουμε βαρυτικά κύματα και να τραβάμε φωτογραφίες μιας μαύρης τρύπας, γράφουν οι New York Times. Ταυτόχρονα, πάνω από το ένα τέταρτο των Αμερικανών (και μαζί τους πάρα πολλοί άνθρωποι σε όλον τον κόσμο) πιστεύουν ότι οι θέσεις των αστεριών και των πλανητών μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή τους.
Πώς γίνεται να έχει επιβιώσει η πίστη στην αστρολογία, ενώ άλλες μέθοδοι μαντείας έχουν πέσει στην αφάνεια; Την απάντηση δίνει η καθηγήτρια Γκρίνμπαουμ: «Η αστρολογία μπορεί να μετασχηματίζεται», εξήγησε. «Η αστρολογία συμβαδίζει με ό,τι είναι στη μόδα και καταφέρνει να επιβιώσει».
