Ντυμένος ολόκληρος στα μαύρα και φορώντας ένα κίτρινο κράνος, ο άνδρας με το ποδήλατο έμοιαζε με έναν ακόμη διανομέα φαγητού από τους εκατοντάδες που διασχίζουν την πόλη του Λβιβ κουβαλώντας στην πλάτη τους ένα μεγάλο κίτρινο κουτί.
Αυτός ο διανομέας, όμως, δεν είχε γεύματα να παραδώσει. Αντ’ αυτού, παραμόνευε σε έναν ήσυχο παράδρομο περιμένοντας έναν φαλακρό 54χρονο με κοντά γκρίζα μαλλιά και μαύρα γυαλιά να εμφανιστεί.
Ο άνδρας με το ποδήλατο είχε μελετήσει τις κινήσεις του στόχου τις προηγούμενες εβδομάδες και περίμενε να βγει από την πολυκατοικία του στον δρόμο για να πάει στο γυμναστήριο. Οταν εκείνος βγήκε, ο ψευτο-διανομέας τον πλησίασε από πίσω, τράβηξε πιστόλι, τον πυροβόλησε οκτώ φορές και έφυγε σαν κύριος.
Η δολοφονία της 30ής Αυγούστου, πιστεύουν πολλοί, ήταν η τελευταία μιας σειράς εκτελέσεων στην Ουκρανία και στη Ρωσία – μέρος ενός σκιώδους πολέμου ανάμεσα στις δύο χώρες, που διεξάγεται από αντίπαλες μυστικές υπηρεσίες και συνεργάτες τους στο πεδίο, όπως τονίζεται σε δημοσίευμα του Guardian. Μέχρι στιγμής περιλαμβάνει εκτελέσεις εξ επαφής, παγιδευμένα αυτοκίνητα και, σε μία περίπτωση, ένα σκούτερ που εξερράγη.
Ο νεκρός άνδρας, όπως διαπίστωσε γρήγορα η αστυνομία, ήταν ο Αντρίι Παρουμπίι, ένας από τους πιο γνωστούς εθνικιστές πολιτικούς της Ουκρανίας. Ο Παρουμπίι αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία της χώρας του από τη Σοβιετική Ενωση ως έφηβος και έγινε ακόμη πιο ριζοσπάστης τη δεκαετία του 1990, εντασσόμενος σε ακροδεξιούς εθνικιστικούς κύκλους. Αργότερα «μάζεψε» τις θέσεις του, αλλά παρέμεινε σταθερός στην άποψη ότι η Ουκρανία έπρεπε να απαλλαγεί από κάθε ρωσική επιρροή.
Κατά την επανάσταση του Μαϊντάν, το 2014, οργάνωσε ομάδες διαδηλωτών σε «μονάδες αυτοάμυνας» που συγκρούονταν με τα ΜΑΤ. Στη συνέχεια έγινε γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, καθώς η χώρα προσπαθούσε να χαράξει νέα πορεία, μακριά από τη Ρωσία. Μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου το 2022, είχε πάψει να είναι διάσημος, αλλά εξακολουθούσε να είναι βουλευτής.
«Ηταν ένας αληθινός ουκρανός πατριώτης, ένα άτομο με ειλικρινή επιθυμία να κτίσει μια καλύτερη Ουκρανία», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα ο Γιαρέμα Ντουχ, πρώην γραμματέας Τύπου του Παρουμπίι. Ο βουλευτής Βολοντίμιρ Αριέβ, από το κόμμα Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη, επεσήμανε: «Ηταν ένας άνθρωπος που αγωνίστηκε για πραγματική ανεξαρτησία από τη μετασοβιετική ρωσική αυτοκρατορία».
Η Ρωσία παρουσίαζε τον Παρουμπίι ως μια σκοτεινή φιγούρα, αποδίδοντάς του την ευθύνη για τον θάνατο δεκάδων φιλορώσων στην Οδησσό τον Μάιο του 2014, όταν μια μέρα συγκρούσεων κατέληξε σε φωτιά που κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 40 ανθρώπους. Το Κρεμλίνο το παρουσιάζει ως σκόπιμη σφαγή.
Σε συνέντευξη το 2015, ο Παρουμπίι είχε αποκαλύψει ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας τον είχαν ενημερώσει πως η Ρωσία σχεδίαζε να τον απαγάγει για μια δίκη-παρωδία σχετικά με το «πραξικόπημα» του Μαϊντάν και τους θανάτους στην Οδησσό. «Μετά από αυτό, για πρώτη φορά στη ζωή μου, έδωσα την έγκριση για ομάδα ασφαλείας» είχε πει.
Παρότι τελούσε υπό έρευνα ποινικά στην Ουκρανία για τα γεγονότα της Οδησσού, η υπόθεση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Για πολλούς Ουκρανούς εκείνη τη μέρα οι φιλοουκρανικές δυνάμεις στάθηκαν απέναντι στη ρωσική υποκινούμενη κίνηση αυτονομισμού, αποτρέποντας μια επανάληψη του σεναρίου τού Ντονμπάς.
Οπως σημειώνει το δημοσίευμα του Guardian, ο Πούτιν δεν ξέχασε ποτέ την Οδησσό· το ανέφερε ξανά σε ομιλία του λίγο πριν από την εισβολή του 2022: «Οι εγκληματίες που διέπραξαν αυτή την αγριότητα δεν έχουν τιμωρηθεί, αλλά τους ξέρουμε με το όνομά τους και θα κάνουμε τα πάντα για να τους τιμωρήσουμε».
Οταν η Ρωσία απέτυχε να καταλάβει την Οδησσό το 2022, φαίνεται πως στράφηκε σε άλλες μεθόδους. Ο Παρουμπίι εμφανιζόταν σε ρωσική «λίστα εκτελέσεων» με δεκάδες ονόματα Ουκρανών που παραδόθηκε στην SBU από συνεργαζόμενη μυστική υπηρεσία, σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή στην οποία αναφέρεται η βρετανική εφημερίδα.
Ο τότε επικεφαλής της SBU, Ιβάν Μπακάνοφ, τον είχε καλέσει προσωπικά για να τον προειδοποιήσει, αλλά καθώς η χώρα ήταν στη φάση της σκληρότερης άμυνας, δεν υπήρχαν πόροι για προσωπική φρουρά. Του ζητήθηκε απλώς να είναι προσεκτικός.
Δεν ήταν η πρώτη δολοφονία που συνδεόταν με την Οδησσό: τον Μάρτιο σκοτώθηκε ο 31χρονος μπλόγκερ Ντεμιάν Χανιούλ, επίσης δραστήριος στο αντιρωσικό κίνημα του 2014. Οι αρχές είπαν ότι ο δράστης ήταν ουκρανός λιποτάκτης που ενεργούσε κατ’ εντολή Ρώσων.
Ο βουλευτής Ολεξίι Γκοντσάρεβ δήλωσε επίσης ότι το όνομά του βρίσκεται σε λίστα θανάτου, ενώ ρωσικό δικαστήριο τον καταδίκασε ερήμην σε 10 ετών κάθειρξη. Ο πρώην επικεφαλής της στρατιωτικής κατασκοπείας Βαλέρι Κοντρατιούκ υποστήριξε ότι η FSB καταρτίζει τις λίστες δολοφονιών και μοιράζει τις αποστολές σε άλλες υπηρεσίες. «Και τα τρία επίπεδα ασφαλείας απέτυχαν εδώ», τόνισε.
Η Μόσχα έχει επιστρατεύσει ακόμη και ουκρανούς εφήβους που δρουν ως «καμικάζι», ενώ πιο οργανωμένες δολοφονίες, όπως του συνταγματάρχη της SBU Ιβάν Βόρονιτς στο Κίεβο, δείχνουν το επαγγελματικό αποτύπωμα της ρωσικής δράσης.
Για τον Παρουμπίι, δεν έχουν παρουσιαστεί άμεσα αποδεικτικά στοιχεία ότι η Μόσχα ήταν πίσω από τη δολοφονία. Ο συλληφθείς δράστης ισχυρίστηκε ότι ήθελε εκδίκηση και ανταλλαγή αιχμαλώτων με τη Ρωσία για να βρει τον γιο του, αλλά πολλοί θεωρούν δεδομένο ότι τα ίχνη οδηγούν στο Κρεμλίνο.
«Ποιος τον σκότωσε; Από το πρώτο δευτερόλεπτο δεν είχαμε αμφιβολία. Οι Ρώσοι, ο Πούτιν και η πέμπτη φάλαγγα στη χώρα μας», υποστήριξε ο πρώην πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο στην κηδεία του.
Είναι σαφές ότι τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο βλέπουν πλέον τις στοχευμένες δολοφονίες ως μέρος της πολεμικής στρατηγικής τους. Λίγες μέρες πριν από τον φόνο, έκρηξη σε εμπορικό κέντρο στη Μόσχα, κοντά στην έδρα της FSB, σκότωσε έναν άνθρωπο και τραυμάτισε άλλους, μεταξύ των οποίων και έναν υψηλόβαθμο αξιωματικό.
Η επίθεση αυτή προστέθηκε σε μια αλυσίδα δολοφονιών στη Ρωσία – από έναν στρατηγό που σκοτώθηκε με παγιδευμένο σκούτερ μέχρι την Ντάρια Ντούγκινα, κόρη του εθνικιστή ιδεολόγου Αλεξάντρ Ντούγκιν, ο οποίος βρήκε τον θάνατο από βόμβα που είχε τοποθετηθεί σε αυτοκίνητο που θα χρησιμοποιούσε ο πατέρας της.
Οπως σχολίασε στον Guardian πηγή ασφαλείας στο Κίεβο, «ακόμα κι αν σταματήσουν τα όπλα στο μέτωπο, αυτά τα χτυπήματα θα συνεχιστούν για χρόνια. Αυτό είναι μόνο η αρχή».
