Για αιώνες, ένας θησαυρός αξίας περίπου 19 δισ. ευρώ σε χρυσό, ασήμι και σμαράγδια βρισκόταν κρυμμένος κάτω από τα νερά της Καραϊβικής. Σήμερα ερευνητές πιστεύουν ότι έχουν εντοπίσει το «ιερό δισκοπότηρο των ναυαγίων». Οι πλούσιοι θησαυροί της ισπανικής γαλέρας «Σαν Χοσέ» ήταν εξαφανισμένοι από την εποχή της βύθισής της από το βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό το 1708.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής Telegraph, μια μοίρα υπό τη διοίκηση του Τσαρλς Γουέιγκερ, ο οποίος ακολούθως θα διοριζόταν Πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου, αναχαίτισε το πλοίο με τον θησαυρό κοντά στο νησί Μπαρού, στα ανοιχτά της Καρταχένα της Κολομβίας, του επιτέθηκε και πυροδότησε τις πυριτιδαποθήκες του πλοίου, στέλνοντάς το στον βυθό της θάλασσας.
Ο θησαυρός μεταφερόταν από το Περού στην Ισπανία για τη χρηματοδότηση του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής εναντίον της Βρετανίας και των συμμάχων της. Χρυσά και ασημένια νομίσματα, μαργαριτάρια και πολύτιμοι λίθοι, που φέρονται να αξίζουν έως και 19 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές, βρίσκονταν στα αμπάρια του Σαν Χοσέ.
Η βύθιση του πλοίου έπληξε καίρια τις πολεμικές δυνατότητες της Ισπανίας, με αποτέλεσμα η Βρετανία να κατακτήσει το Γιβραλτάρ, καθώς και τις περιοχές Νέα Γη και Νέα Σκωτία, του σημερινού Καναδά. Τώρα κολομβιανοί ακαδημαϊκοί ισχυρίζονται ότι επιβεβαίωσαν πως ένα ναυάγιο στα ανοικτά των ακτών της χώρας της Νότιας Αμερικής, που εντοπίστηκε το 2015, είναι αυτό του «Σαν Χοσέ».
Χρησιμοποιώντας υποβρύχια drones φωτογράφισαν φορτίο διασκορπισμένο πάνω και γύρω από τα συντρίμμια ενός πλοίου που είχε ανακαλυφθεί προ δεκαετίας στον πυθμένα της θάλασσας κοντά στο νησί Μπαρού. Η ανάλυση των φωτογραφιών ανέδειξε ανάμεσα στα συντρίμμια ασημένια νομίσματα κοπής του 1707 με τα διακριτικά του νομισματοκοπείου της Λίμα του Περού.
Μεταξύ των ευρημάτων είναι και κινέζικες πορσελάνες από την περίοδο τη δυναστείας Κάνγκτσι (1662-1722), καθώς και επιγραφές σε κανόνια που χρονολογούνται από το 1665. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα συντρίμμια ανήκουν σε πλοίο που βυθίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. «Το σύνολο των στοιχείων τεκμηριώνει την ταυτοποίηση του ναυαγίου ως η γαλέρα “Σαν Χοσέ”, όπως είχε διατυπωθεί και από την εποχή της προ δεκαετίας ανακάλυψης της», επισημαίνουν οι ακαδημαϊκοί.
Το εύρημα των κερμάτων, που δημιουργήθηκαν το 1707 στο νομισματοκοπείο της Λίμα, υποδεικνύει ένα πλοίο που διέσχιζε τη διαδρομή Τιέρα Φίρμε, την οποία χρησιμοποιούσε ο στόλος της Ισπανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 18ου αιώνα – και η γαλέρα «Σαν Χοσέ» είναι το μόνο πλοίο που ταιριάζει με αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως αναφέρουν οι ερευνητές. Προσθέτουν ότι η ανάσυρση του ναυαγίου θα ενισχύσει την κατανόηση του αποικιακού θαλάσσιου εμπορίου της εποχής.
Οι έρευνες και οι αναλύσεις του ναυαγίου αναμένεται να αναζωπυρώσουν τη διεθνή διαμάχη για τη νόμιμη ιδιοκτησία του. Η Κολομβία, η Ισπανία, το Περού, οι αυτόχθονες κοινότητες της περιοχής, οι απόγονοι των ανθρακωρύχων που ξέθαψαν τον θησαυρό, και η εταιρεία κυνηγιού θησαυρών Glocca Morra –η οποία ισχυρίζεται ότι είχε ανακαλύψει το ναυάγιο από το 1981– συγκαταλέγονται σε αυτούς που ερίζουν για την ιδιοκτησία του.
Η εταιρεία Sea Search Armada, νέα ιδιοκτήτρια της Glocca Morra, επιμένει ότι η γαλέρα βρέθηκε σε απόσταση 1,5-3,2 χλμ. από τις αρχικές συντεταγμένες της ανακάλυψής τους το 1981. Η εταιρεία διεκδικεί ποσό ύψους 9,32 δισ. ευρώ, ενώ αμφισβητεί έναν νόμο του 2020, σύμφωνα με τον οποίο το περιεχόμενο του πλοίου αποτελεί ιδιοκτησία της κολομβιανής κυβέρνησης.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι τα νομίσματα είναι κρίσιμα αντικείμενα για τη χρονολόγηση και την ιστορική κατανόηση του υλικού πολιτισμού, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ναυαγίων. «Τα χειροποίητα, ακανόνιστου σχήματος νομίσματα –γνωστά ως “κομπ” στα αγγλικά και “μακικίνια” στα ισπανικά– ήταν το κυρίαρχο νόμισμα στην Αμερική για περισσότερους από δύο αιώνες», αναφέρεται στην έκθεση.
Τα ευρήματα έρχονται σε συνέχεια προηγούμενης ανάλυσης με ραδιοχρονολόγηση άνθρακα του ναυαγίου, η οποία έδειξε ότι ήταν ηλικίας περίπου 300 ετών. Το φορτίο του πλοίου δεν θα ανακτηθεί από τον πυθμένα της θάλασσας μέχρι τον «πλήρη χαρακτηρισμό» του ναυαγίου, μέσω «μη επεμβατικών ερευνών», όπως αναφέρουν οι ερευνητές.
Καθώς η γαλέρα βρίσκεται αρκετές εκατοντάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, η εξερεύνηση της μέσω δυτών είναι πολύ δύσκολη, αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό αρχαιολογικό περιοδικό Antiquity.
